Hlutfall skulda af þjóðarframleiðslu ofmetið

Efnahags- og viðskiptaráðuneytið segir, að hlutfall skulda af þjóðarframleiðslu Íslendinga sé að líkindum verulega ofmetið um stundarsakir þar sem erlendar skuldir umreiknaðar í krónur hafi hækkað vegna gengisfalls en landsframleiðsla dregist saman tímabundið.

Þar sem reikna megi með að krónan styrkist til lengri tíma litið og landsframleiðsla vaxi að nýju muni draga úr þessari hlutfallslegu byrði.

Þetta kemur fram í tilkynningu frá ráðuneytinu vegna fullyrðinga, sem hafi komið fram um að erlendar skuldir þjóðarbúsins séu óviðráðanlegar. Segir ráðuneytið að þær fullyrðingar eigi ekki við rök að styðjast. Segir ráðuneytið, að fullyrt hafi verið í fjölmiðlum að viðmið um viðráðanlega skuldastöðu séu til að mynda rofin, ef erlendar skuldir Íslands séu komnar í um 240% af landsframleiðslu.

Ráðuneytið segir að vergar skuldir landsins hafi lækkað við hrun viðskiptabankanna þar sem stór hluti skulda afskrifist í þrotabúum þeirra. Fyrir bankahrunið námu erlendar skuldir tífaldri landsframleiðslu og erlendar skuldir bankanna einna um sjöfaldri landsframleiðslu samkvæmt tölum Seðlabanka Íslands.

Þá séu fjölmörg lönd Vestur-Evrópu með þyngri verga skuldastöðu í hlutfalli við landsframleiðslu en Ísland. Þar á meðal beri stærstu lönd Evrópusambandsins, Bretland, Þýskaland og Frakkland, öll erlendar skuldir sem eru meiri en landsframleiðsla og ríflega það. Samkvæmt gögnum frá Efnahags- og framfarastofnuninni (OECD), Alþjóðagjaldeyrissjóðnum  Alþjóðabankanum og Greiðslumiðlunarbankanum séu nokkrar Evrópuþjóðir með hreina skuldastöðu sem er um eða yfir 200% af VLF, þeirra á meðal Austurríki, Belgía, Portúgal, Holland, Sviss, Bretland og Írland.

Efnahags- og viðskiptaráðuneytið segir, að eðlilegra viðmið í þessari umræðu væri hrein eignarstaða ríkisins fremur en verg skuldastaða þjóðarinnar. Ríkið beri ekki ábyrgð á skuldum einkaaðila og það sem einkaaðilar geti ekki greitt erlendum kröfuhöfum verði að líkindum afskrifað með einum eða öðrum hætti. Slíkar skuldir muni því ekki verða þjóðinni ofviða.

Á það beri einnig að líta, þegar rætt sé um skuldabyrði íslenska ríkisins í erlendum samanburði, að flest grannríki standa frammi fyrir lífeyrisskuldbindingum í framtíðinni sem hafa ekki verið fjármagnaðar. Íslenska ríkið eigi hinsvegar í reynd varasjóð utan efnahagsreiknings sem er óskattlagt framlag í lífeyrissjóð, en það fé og ávöxtun þess muni bera skatt við útgreiðslu. Þannig sé hrein eignastaða ríkisins í reynd töluvert betri ef litið er til lengri tíma en hún virðist við fyrstu sýn. 

Eftirfarandi listi sýnir vergar skuldir nokkurra ríkja í árslok 2008 í
hlutfalli við verga landsframleiðslu 2008:

Ástralía 77%
Austurríki 202%
Belgía 269%
Kanada 52%
Tékkland 37%
Danmörk 173%
Finnland 125%
Frakkland 173%
Þýskaland 141%
Grikkland 144%
Ungverjaland 138%
Írland 884%
Ítalía 101%
Holland 282%
Noregur 105%
Pólland 46%
Portúgal 199%
Spánn 145%
Svíþjóð 129%
Sviss 261%
Tyrkland 38%
Bretland 341%
Bandaríkin 96%