Innlent | mbl | 1.12.2009 | 16:01

Hertar reglur og þak á hlutabætur

mbl.is/Golli

Fjölmargar breytingar á kerfi atvinnuleysisbóta er að finna í frumvarpi félagsmálaráðherra, sem lagt var fram á Alþingi í gærkvöldi. Námsmenn fá ekki lengur bætur í sumarleyfum skv. frumvarpinu og reglur eru hertar um rétt sjálfstætt starfandi fólks til bóta. Lækka á útgjöld ríkissjóðs um 1.480 milljónir á næsta ári með þessum breytingum.

„[...]námsmenn geta ekki talist tryggðir innan atvinnuleysistryggingakerfisins enda þykir það ekki samrýmast markmiðum laganna,“ segir í greinargerð. Er þetta m.a. rökstutt þannig að námsleyfi vari í tiltölulega skamman tíma, sem takmarki getu námsmanna til að vera í virkri atvinnuleit enda kom eingöngu tímabundin störf til álita. Á móti gefist þó námsmönnum kostur á að geyma uppsafnaðan bótarétt, sem þeir geti nýtt sér eftir að námi lýkur.

Heimild til að greiða hlutfallslegar atvinnuleysisbætur á móti skertu starfshlutfalli launamanna verður framlengd til 30. júní 2010 skv frumvarpinu en reglurnar verða hertar. Lagt er til að einstaklingur geti ekki fengið hlutabætur á móti skertu starfshlutfalli nema skerðingin sé að lágmarki um 20% í stað 10% eins og nú er. Er jafnframt sett á hámarksþak þar sem samanlagðar tekjur fyrir hlutastarfið og bæturnar geti ekki verið hærri en 521.318 kr. á mánuði.

Réttur sjálfstætt starfandi einstaklinga verða takmarkaður skv. frumvarpinu þannig að þeir geti að hámarki fengið greiddar hlutaatvinnuleysisbætur í þrjá mánuði. ,,Sá tími þykir hæfilegur svo að sjálfstætt starfandi einstaklingur geti brugðist við tímabundnum samdrætti í rekstrinum og geti þá nýtt tímann til frekari ráðstafana, svo sem að kanna hvort rekstrarforsendur séu brostnar,“segir í frumvarpinu.

Fram kemur að erfiðlega hafi reynst í framkvæmd að meta samdrátt í rekstri sjálfstætt starfandi einstaklinga. ,,Þar af leiðandi hefur ákvæðið verið til þess fallið að stuðla að ákveðinni misnotkun innan kerfisins. Í október var 821 sjálfstætt starfandi einstaklingur skráður á atvinnuleysisskrá vegna samdráttar í rekstri en þeir einstaklingar sem þegar hafa nýtt sér þetta ákvæði geta fengið áfram greiddar atvinnuleysisbætur í allt að tvo mánuði. Mun fleiri karlar en konur nýttu sér þessa heimild laganna í október 2009 eða 652 á móti 169 konum.“

Herða á allt eftirlit Vinnumálastofnunar með bótaþegum og greiðslum skv frumvarpinu og ýmis úrræði sett fram til að koma í veg fyrir misnotkun innan kerfisins. Þá á að gera Vinnumálastofnun auðveldara um vik að innheimta ofgreiddar atvinnuleysisbætur og fæðingarorlofsgreiðslur en til viðbótar er gert ráð fyrir að álag við endurgreiðslu á slíkum ofgreiddum bótum verði hækkað úr 15% í 30%.