Innlent | mbl | 12.4.2010 | 16:26

Fjórðungur heimila enn í vanda

Nær fjórðungur íslenskra heimila glímir enn við greiðsluvanda þrátt fyrir aðgerðir stjórnvalda. mbl.is/Golli

Þrátt fyrir aðgerðir stjórnvalda má telja líklegt að um 23% skuldsettra heimila, nær 24.000 heimili glími enn við greiðsluerfiðleika.
Þetta kom fram á málstofu Seðlabanka Íslands um skuldastöðu heimila hér á landi og hverju aðgerðir í þágu heimila hafa fengið áorkað.

Á málstofunni var farið yfir hvaða áhrif greiðslujöfnunar íbúðalána og höfuðstólslækkun bílalána, hefði á getu heimila til að standa undir bæði greiðslubyrði lána og framfærslu. Voru sagðar vísbendingar um að þær aðgerðir hlutfall þeirra heimila sem eru á mörkum þess að geta staðið undir greiðslubyrði og framfærslu um 4-5%. Enn séu þó til staðar óvissuþættir um stöðu heimilanna og hverju þau úrræði sem þegar eru komin fram hafi skilað.

Árið 2008 jókst fjöldi þeirra heimila ört, sem náði ekki endum saman eða var á mörkum þess. Þrátt fyrir frystingu lána var nær fjórðungur heimila á mörkum þess að ná endum saman um mitt síðasta ár og líklegt er að allt að 28% heimila hefðu átt í verulegum greiðsluerfiðleikum strax í kjölfar bankahrunsins hefði lánafrysting ekki komið til.
Þegar í byrjun árs 2008 voru komnar fram vísbendingar um að hluti heimila hafi skuldsett sig verulega.

Hverjir eru í mestum vanda?
Bankahrunið kom harðast niður á þeim heimilum sem voru með gengis-tryggð íbúða- eða bílalán en um þriðjungur þeirra heimila eru á mörkum þess að ná endum saman. Heimili í greiðsluvanda bera um 42% heildarbílaskulda og 27% íbúðarlána og eru bílalánin talin stór þáttur í að skapa þann greiðsluvanda sem þau glíma við.

Barnafólk er einnig líklegra til að vera í meiri vanda en barnlaus heimili. En um 27% hjóna með börn og þriðjungur einstæðra foreldra glíma við að láta enda ná saman.

Einnig þykir ýmislegt benda til þess að um 40% barnafólks sem tók lán á síðari hluta uppsveiflunnar séu líklegri til að vera í greiðsluvanda og á mörkum þess að endar nái saman.

Eins og áður hefur komið fram eru, tilheyra þau heimili sem bera þyngstu greiðslubyrðina oft tekjulægstu hópunum. Stærstur hluti þeirra heimila sem á í greiðsluvanda er með ráðstöfunartekjur undir 250 þús. kr. á mánuði.

Hæst hlutfall þeirra heimila sem eiga í greiðsluvanda virðist vera að finna í nýjum hverfum sem byggð voru á tímum þenslunnar.

Tengsl milli aldurs og greiðsluvanda
Tengsl virðist vera á milli aldurs lántakenda og hlutfalls heimila í vanda. Í yngstu hópunum er hæst hlutfall þeirra sem eiga í greiðsluvanda. Um 47% á aldrinum 18-24 ára, 32% á aldrinum 24-29 ára og 26% á aldrinum 30-39 ára. Hins vegar kemur fram að taka þurfi tillit til þess að tekjur námsmanna í yngstu hópunum geti verið vanmetnar, auk þess sem líklegt sé að hluti þeirra búi enn í heimahúsum.