Fréttaskýring: Skerðing lífeyris vegna verðbóta er keðjuverkandi

Vextir sem lífeyrisþegar Tryggingastofnunar ríkisins fá skerða tekjur þeirra, hvort sem vextirnir eru í raun verðbætur til að viðhalda eigninni eða raunveruleg ávöxtun. Það sama á við þótt vextirnir haldi ekki í við verðbólguna og eignin sé í raun að minnka að raungildi.

Lífeyrir sem Tryggingastofnun reiknar út í ársbyrjun og greiðir fólki mánaðarlega er í raun áætlun sem byggist á tekjuáætlun sem lífeyrisþegarnir bera formlega ábyrgð á. Málið er síðan gert upp um mitt næsta ár, þegar talið hefur verið fram til skatts. Þá fá margir bakreikning frá Tryggingastofnun.

Hvernig má það vera að tæplega helmingur þeirra lífeyrisþega sem fengu fjármagnstekjur á árinu 2009 hafi ekki gert Tryggingastofnun grein fyrir þeim? Greinilegt er að flestir treysta tillögu Tryggingastofnunar að tekjuáætlun og sökkva sér ekki ofan í málið. Það er að mörgu leyti skiljanlegt. Ástæðan fyrir því að tillaga Tryggingastofnunar er ekki betri varðandi vextina er aftur sú að inneignir geta breyst hratt og ekki síður sú staðreynd að fjöldi fólk taldi ekki skattfrjálsar inneignir í bönkum og vexti af þeim fram til skatts. Það breyttist þegar bankarnir voru skyldaðir til að gefa skattinum þetta upp árlega og farið var að setja upplýsingarnar sjálfvirkt inn á skattframtöl. Tryggingastofnun hefur nú betri upplýsingar og það leiðir vonandi til færri bakreikninga næsta sumar.

Hrein eignaupptaka

Áhrifin eru keðjuverkandi, eins og Guðmundur vekur athygli á. Þannig geta niðurgreiðslur á sjúkraþjálfun fallið niður þótt tekjutrygging skerðist aðeins um nokkrar krónur vegna vaxtatekna. Það getur dregið úr möguleikum öryrkja að halda sér í formi og afla tekna og meira verður að sækja til ríkisins.

Kemur í bakið á fólki