Fréttaskýring: Afgreiðsla dregst vegna þrætuepla

Óvenju mörg ágreiningsmál hafa komið til kasta skipulagsyfirvalda á síðustu árum og hefur tekið langan tíma að fá úr þeim leyst. Flest varða virkjanir og vegamál.

Sveitarstjórnir fara með skipulagsvald á landi sínu og ber skylda til að hafa gilt aðalskipulag. Þau hafa ekki í öllum tilvikum getað fullnægt þessari skyldu sinni vegna þess hversu langan tíman skipulagsferlið tekur þegar ágreiningur er um einhver atriði. Það veldur erfiðleikum hjá fyrirtækjum og einstaklingum sem þurfa breytingar á deiliskipulagi til að geta byggt upp enda þarf að leita eftir undanþágum hjá Skipulagsstofnun í hverju tilviki.

Ráðherra fái fjórar vikur

Þegar sveitarstjórn hefur samþykkt nýtt eða breytt aðalskipulag skal senda það til Skipulagsstofnunar sem fer yfir gögnin og gerir tillögu til umhverfisráðherra. Skipulagsstofnun hefur fjórar vikur til að fara yfir málið og tekst yfirleitt að halda sig innan þess ramma. Í lögum er ekkert kveðið á um afgreiðslutíma ráðuneytis í þessum málum. Í nýjum skipulagslögum sem taka gildi um áramót er kveðið á um að Skipulagsstofnun skuli afgreiða aðalskipulagstillögur endanlega nema þegar stofnunin telur að synja beri staðfestingar eða fresta, þá á að vísa málinu til ráðherra. Þetta leiðir væntanlega til þess að öll auðveldari málin verða afgreidd í Skipulagsstofnun en þrætueplin fara áfram inn á borð ráðherra og lagabreytingin hefur því ekki afgerandi áhrif á verkefni ráðuneytisins.

Staðfesting aðalskipulags þar sem ágreiningur hefur verið um virkjanir og vegi hefur dregist mjög í umhverfisráðuneytinu. Eygló Harðardóttir og fimm aðrir þingmenn Suðurkjördæmis vilja setja ákvæði í lög um að umhverfisráðherra beri að afgreiða málin innan fjögurra vikna. Einnig að sveitarstjórn geti ákveðið að láta skipulagið taka gildi ef staðfesting hefur ekki borist innan tilskilins frests, þar til niðurstaða ráðherra liggi fyrir.

Eygló segir kerfið ekki skilvirkt og það sé bagalegt fyrir viðkomandi sveitarfélög. „Það hlýtur að eiga að vera hluti af vönduðum vinnubrögðum að vera með skilvirkni í störfum,“ segir Eygló.

Magnús Jóhannesson, ráðuneytisstjóri í umhverfisráðuneytinu, segir að verkefni stjórnsýslunnar séu umfangsmikill en mannafli takmarkaður til að sinna þeim, þegar hann er spurður almennt um afgreiðslu erinda. Þá komi málin ekki endilega jafnt og þétt til afgreiðslu og því sé álagið mismunandi. Hann segir að málin séu mismunandi. Oft þurfi að leita umsagnar annarra stofnana og sveitarstjórna. Magnús segir að miðað sé við að afgreiðsla mála taki ekki lengri tíma en þrjá mánuði, eftir að öll gögn hafi borist, í samræmi við ákvæði stjórnsýslulaga.

Deilur um hæfi

Deilur um hæfi sveitarstjórnarmanna og jafnvel ráðherra hafa í sumum tilvikum tafið afgreiðslu mála. Það á til dæmis við um vegamálin í Mýrdal og virkjanamálin við Þjórsá. Það hefur þýtt að ráðuneyti sveitarstjórnarmála hefur verið að fjalla um málin á sama tíma skipulagsyfirvöld. Þá má geta þess að breytingar á aðalskipulagi Ölfuss hafa verið í umhverfisráðuneytinu frá því í apríl en Svandís Svavarsdóttir sagði sig frá því í lok síðasta mánaðar vegna þess að hún taldi sig vanhæfa vegna fyrri yfirlýsinga um Bitruvirkjun og fól það öðrum ráðherra.Gangur nokkurra mála
» Aðalskipulag Flóahrepps í fyrrverandi Villingaholtshreppi fór til Skipulagsstofnunar 2. janúar 2009. Stofnunin sendi málið til ráðherra 4. mars. Umhverfisráðherra hafnaði skipulaginu vegna Urriðafossvirkjunar 29. janúar 2010. Málið er fyrir dómstólum.
» Sveitarstjórn Mýrdalshrepps samþykkti nýtt aðalskipulag 1. mars 2010 og gögn fóru til Skipulagsstofnunar 23. apríl sem afgreiddi málið 3. maí. Umhverfisráðherra ákvað 14. október að synja staðfestingu þess hluta sem varðar færslu hringvegar vegna vanhæfis. Málið er í biðstöðu.
» Sveitarstjórn Skagafjarðar samþykkti aðalskipulag í desember. Skipulagsstofnun sendi ráðherra málið 15. janúar og tók undir kröfu Vegagerðar um færslu hringvegar suður fyrir Varmahlíð. Umhverfisráðherra tók undir það í úrskurði 23. júní. Málið er í pattstöðu.