Fréttaskýring: Lagafrumvörp á hraðferð á Alþingi

Eins og áður urðu fjölmörg lagafrumvörp að lögum á Alþingi á síðustu metrunum áður en fundum þingsins var frestað 18. desember sl. fram í miðjan janúar. Um er að ræða aðstæður sem oft hafa þótt vandamál í störfum þingsins á liðnum árum og áratugum.

Sjá má á ferli einstakra lagafrumvarpa á vefsíðu Alþingis að þessu sinni að mörg þeirra hafa hlotið afar skjóta afgreiðslu í þinginu og lítill tími farið í að ræða þau að einhverjum marki í þingsal. Þá hafa tímasetningar þingfunda um ýmis mál þótt nokkuð einkennilegar og dæmi um að fundir hafi þannig t.a.m. hafist mjög seint að kvöldi og staðið fram á nótt.

Frumvörp í flýti

Dæmi um slík mál er frumvarp Árna Páls Árnasonar, efnahags- og viðskiptaráðherra, um vexti, verðtryggingu o.fl., þ.m.t. uppgjör gengistryggðra lána. Frumvarpið var rætt í fyrstu umræðu 17. nóvember í um tvo og hálfan tíma. Þaðan fór það til efnahags- og skattanefndar þingsins til umsagnar og kom til annarrar umræðu í þingsal 17. desember kl. 23.44 og var rætt til klukkan ellefu mínútur yfir eitt. Umræðunni var síðan framhaldið daginn eftir kl. 11.32 til 11.48, sama dag og þingmenn fóru í jólafrí. Þriðja umræða fór loks fram síðar um daginn og tók þrjár mínútur með atkvæðagreiðslu.

Annað dæmi er frumvarp ríkisstjórnarinnar um breytingar á Stjórnarráði Íslands sem rætt var í fyrstu umræðu daginn eftir í tæpa klukkustund. Önnur umræða fór fram 14. desember sl. í rúman hálftíma og síðan fór atkvæðagreiðsla fram daginn eftir og stóð í mínútu. Þriðja umræðan fór síðan fram 18. desember og stóð samanlagt í fjórar mínútur með atkvæðagreiðslu.

Ekki ásættanlegt

„Þetta helgast m.a. af því að málin koma alltof seint inn til þingsins hvort sem það eru stjórnarfrumvörp eða mál sem þingið tekur upp sjálft, en oftast nær eru þetta nú stjórnarfrumvörpin,“ segir Gunnar Bragi Sveinsson, þingflokksformaður Framsóknarflokksins. Fyrir því geti verið ýmsar ástæður en það sé engu að síður ljóst að þetta séu ekki vönduð vinnubrögð. „Oft er það sem þingmenn samþykkja frumvörp við þessar aðstæður í raun með fyrirvara vegna þess að þeir hafa ekki haft tíma til þess að kynna sér málið.“

Ragnheiður Elín Árnadóttir, þingflokksformaður Sjálfstæðisflokksins, segir að það sé orðið tímabært að breyta þessu fyrirkomulagi. Stundum sé verið að keyra í gegn mál sem þurfa ekki endilega að klárast fyrir áramót. Mikil hætta sé að hennar mati á að gerð séu mistök við þær aðstæður.

Umbætur fyrirhugaðar

Að sögn Ástu Ragnheiðar Jóhannesdóttur, forseta Alþingis, liggur fyrir frumvarp til breytinga á þingskaparlögum sem ráða eigi bót á þessum vanda að miklu leyti. Með því sé m.a. ætlunin að styrkja eftirlitshlutverk þingsins og rétt þingmanna til upplýsinga frá framkvæmdavaldinu. Þá verði frestir ráðherra til þess að leggja mál fyrir þingið styttir, en það hafi lengi verið vandamál að ráðherrar skili málum seint til þingsins.