Fréttaskýring: Mjólkurkýr á fjórum hjólum

Eftir því sem bensínverðið hækkar fara tekjur ríkisins af hverri bifreið vaxandi. Bensínverðið sló enn eitt metið í gær og um leið féll metið í bensínsköttum á Íslandi.

Tölurnar tala sínu máli.

Hjón með tvo bíla greiða nú þannig samtals hátt í 270.000 krónur á ári í skatt af bensíni miðað við 15.000 km meðalakstur og 8 lítra eldsneytiseyðslu á hverja ekna 100 km. Er þá miðað við lægsta verð í sjálfsafgreiðslu, eða 221,9 krónur.

Þar með er ekki öll sagan sögð því hér er ekki tekið tillit til skattlagningar vegna hjólbarða, varahluta og viðhalds en ljóst má vera að hún nemi að minnsta kosti tugum þúsunda á ökutæki. Þá ber að hafa í huga að 40% af útsöluverði nýrrar bifreiðar fara í vörugjöld og aðra skatta, að því er Félag íslenskra bifreiðaeigenda (FÍB) áætlar.

Yfir helmingur í skatta

Við ofangreinda útreikninga á bensínsköttum er gengið út frá því að ríkið taki 50,3% af bensínverðinu í skatta og er það einnig byggt á gögnum frá FÍB. Til samanburðar var hlutfallið 52,8% árið 1999.

Það þýðir að frá árinu 1999 hafa bensínskattar hækkað úr 87.462 krónum í 133.938 krónur á ári, að teknu tilliti til breytinga á vísitölu, eða um 53% á tímabilinu. Miðast tölurnar við að eknir séu 15.000 km á ári og að ökutækið eyði 8 lítrum á hverja 100 ekna km.

Skal tekið fram að margar bifreiðar eru nú mun sparneytnari, líkt og rakið er í litla rammanum hér til hliðar. Fjöldi bifreiða er hins vegar eyðslufrekari og er þessi tala höfð til viðmiðunar þar sem hún er í ódýrasta verðflokki á síðu FÍB yfir rekstrarkostnað bifreiða 2010. Í næstu flokkum FÍB eru bifreiðar sem eyða 9 og 11 lítrum á hundraðið og er því einnig miðað við þær hér.

Þá er eingöngu miðað við sjálfsafgreiðsluverð á bensíni og látið ógert að taka dísilverð með í reikninginn. En eins og ljósmyndin á síðunni sýnir nálgaðist dísilverðið 230 krónur í sjálfsafgreiðslu í gær.

Þeir sem kjósa þjónustu á bensínstöðvum greiða meira fyrir áfyllingu og þar með hærri skatta.

Skattlagning af bensíni í krónum talin tekur mið af heimsmarkaðsverðinu á eldsneyti og leiða tölur FÍB í ljós að bensínverð hefur hækkað um rúm 60% síðan 1999, að teknu tilliti til breytinga á vísitölu. Er þá reiknað með því að bensínlítrinn kosti 221,9 krónur í dag.

Ferðalög nú miklu dýrari

Vart þarf að taka fram að kostnaður vegna ferðalaga innanlands á eigin ökutæki hefur stóraukist og hafa gengishrun krónunnar og himinhátt heimsmarkaðsverð á olíu lagst á eitt um að þoka eldsneytisverðinu í sögulegar upphæðir.

Þessi munur kemur glöggt fram þegar reiknað er hversu langt ökumaður á bifreið sem eyðir 8 lítrum á hundraðið kemst í dag fyrir sama fé og hann gerði árið 1999.

Nægir þar að taka tvö dæmi.

Segjum að árið 1999 hafi ökumaður haft nægt eldsneyti til að aka frá Reykjavík til Hveragerðis, eða 45 km leið samkvæmt vef Vegagerðarinnar. Færi sami ökumaður á bensínstöð með sama fé til eldsneytiskaupa í dag kæmist hann aðeins 27,8 km áleiðis og yrði því bensínlaus á miðri heiði.

Hyggist sami ökumaður skreppa norður til Akureyrar frá Reykjavík fyrir sama fé og dugði til bensínkaupa fyrir ferðina 1999 myndi hann aðeins komast 236 km af alls 382 km og er þá miðað við stystu ferðaleið á sama vef.

Skýrar vísbendingar eru um að bensínverðið sé farið að leiða til breytts umferðarmynsturs.

Þetta má lesa úr umferðartölum á vef Vegagerðarinnar en þar má sjá að umferðin í janúarmánuði á höfuðborgarsvæðinu var 8% minni en í fyrra, en eins og sjá má á stóra kortinu hér á síðunni hækkaði bensínverðið um 12% á milli ára.

Kostnaðurinn við akstur innanlands hefur enda aukist gríðarlega.

Ökumaður staðalbifreiðarinnar í þessum dæmum – fólksbifreiðar sem eyðir 8 lítrum á hundraðið – þarf til dæmis að verja 13.562 krónum í bensín þegar hann ekur fram og til baka á milli Reykjavíkur og Akureyrar og er þá ekki tekið tillit til miðaverðs í Hvalfjarðargöngum eða annars aksturs í ferðinni.

Sé ökumaðurinn á bifreið sem eyðir 11 lítrum á hundraðið kostar bensínið 18.648 krónur. Stök ferð í göngin kostar 900 krónur og kostar ferðin því 20.500 krónur sé ekki reiknað með afslætti í göngin.

HAGSÝNI RÆÐUR FÖR

Skipta yfir í litla bíla

Benedikt Eyjólfsson, framkvæmdastjóri Bílabúðar Benna, telur hátt eldsneytisverð skýra að miklu leyti hvers vegna kaupendur sækja í auknum mæli í minni og eyðsluminni ökutæki en áður.

Vísbendingar séu um að millistéttarfólk sé farið að kaupa nýjar bifreiðar á ný eftir hrunið sem hafi orðið í bílasölu í mars 2008.

Að sögn Benedikts horfir meðaltekjufólk á hagkvæmnina af því að reka eyðslugrannan bíl þegar það velur að skipta út eldra, stærra og eyðslufrekara ökutæki. Hann telur allur líkur á að þróunin muni halda áfram og að það muni senn fara að hafa áhrif á samsetningu flotans.

BENSÍNVERÐ HEFUR ÁHRIF Á MARKAÐ MEÐ NOTAÐA BÍLA

Bensínhákar seljast minna

„Það er klárt mál að það hefur dregið úr sölu á bensín- og dísilfrekum notuðum bílum. Eyðslutölur eru farnar að skipta mun meira mæli þegar maður dregur fram lykilþætti sem fólk spyr um þegar það kaupir bíl,“ segir Dagur Jónasson, sölustjóri hjá Bílalandi.

„Vægi eldsneytisnotkunar er orðið mjög mikið þegar kaupendur gera dæmið upp. Sumir bílar eru þó enn mjög vinsælir þótt þeir eyði miklu en heilt yfir hefur dregið úr sölu notaðra eyðslufrekra bíla. Minni sala á eyðslufrekum bílum skýrist hins vegar ekki eingöngu af bensínverðinu, heldur líka af þeirri allsherjar kreppu sem bitnað hefur á allri bílasölu í landinu. Bílaflotinn er að eldast hratt.“

Fara sjaldnar í bústaðina

Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri Félags íslenskra bifreiðaeigenda, fylgist grannt með umferðarmynstrinu.

Að sögn Runólfs hafa ökumenn sett sig í samband við félagið og lýst því hvernig þeir hafa dregið úr akstri vegna hás bensínverðs.

Dæmi séu um að sumarhúsaeigendur hafi dregið úr ferðum í bústaði sína í sparnaðarskyni og að eigendur stórra pallbíla noti þá orðið eingöngu til hátíðabrigða, eða því sem næst, vegna stighækkandi bensínkostnaðar.

Hátt í 600.000 kr. á ári

Runólfur segir ekki óeðlilegt að miða við að pallbíll eyði 17 lítrum á hundraðið í blönduðum akstri.

Slík eyðsla þýðir að bensínkostnaðurinn er nú 565.845 krónur á ári, miðað við 15.000 km akstur, og fara þar af 284.620 kr. í skatt.

Sé gengið út frá því að pallbíllinn endist í tíu ár greiðir ökumaðurinn því hátt í 3 milljónir króna í bensínskatta á líftíma bílsins.