Fréttaskýring: Íslenskum Vítisenglum fylgja afbrot

MC Iceland er orðið fullgildur aðili að Vítisenglum og þar með er ljóst að þessi hættulegu glæpasamtök hafa ekki aðeins náð fótfestu hér á landi heldur fest rætur. Herða á aðgerðir gegn Vítisenglum og öðrum glæpasamtökum sem hér starfa og til marks um það samþykkti ríkisstjórnin í gær að veita 47 milljónir aukalega til sérstaks átaks gegn skipulagðri brotastarfsemi.

Það breytir engu um aðild MC Iceland að Vítisenglum (Hell´s Angels) að átta félagar MC Iceland hafi verið stöðvaðir á Gardermoen-flugvelli við Ósló í gærmorgun og síðan vísað úr landi þannig að þeir komust ekki á inntökuathöfn sem fyrirhuguð var í Noregi um helgina. Til marks um það þá var skilti með merki Vítisengla og MC Iceland sett utan á félagsheimili klúbbsins í gær og þess má vænta að félagar í MC Iceland muni setja merki Vítisengla á jakka sína.

Gátu tafið en ekki hindrað

Lögregla og tollgæslan hafa árum saman spyrnt við fótum gegn því að félagar í MC Iceland og forvera þess, Fáfni, yrðu fullgildir meðlimir í Vítisenglum. Yfirmaður í lögreglunni sem Morgunblaðið ræddi við í gær sagði að það hefði þó lengi legið ljóst fyrir og verið varað við því að MC Iceland yrði fyrr eða síðar fullgildur meðlimur. Tekist hefði að tefja fyrir fullri aðild en nú væri hún orðin að veruleika.

Greinilegt er af viðtölum við yfirmenn í lögreglu og tollgæslu í gær að þeir hafa verulegar áhyggjur af því að aðildin leiði til aukinna afbrota og meiri hörku í undirheimum.

Yfirmaður í lögreglunni, einn þeirra sem hvað best þekkja til starfsemi Vítisengla, benti á að með því að MC Iceland væri orðið fullgildur meðlimur í Vítisenglum gætu þeir kallað eftir ýmiss konar stuðningi frá Vítisenglum á heimsvísu. Félagar í Vítisenglum hefðu t.d. aðgang að sjóði sem er notaður til að greiða verjendum. Þá gætu þeir, lentu þeir í vandræðum, t.d. í átökum við aðra glæpahópa, kallað á liðsauka frá öðrum klúbbum Vítisengla í öðrum löndum. Í nýju hættumati lögreglu kemur fram að með fullgildingu MC Iceland aukist hætta á uppgjöri milli glæpahópa. Staðfest er að hér starfi hópur pólskra og litháískra glæpamanna sem sé þekktur af hörku og ofbeldi, auk íslenskra glæpahópa. Lögregla hefur einnig upplýsingar um að annar alþjóðlegur glæpahópur, Outlaws, sé byrjaður að koma sér fyrir hér á landi. Samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins lítur lögregla svo á að hingað til hafi ríkt eins konar ógnarjafnvægi á milli hópanna en að með fullgildingu MC Iceland aukist hætta á átökum þeirra á milli. Félagar í MC Iceland gætu talið að þeir gætu, sem fullgildir meðlimir í Vítisenglum, færst meira í fang og aðrir hópar gætu litið svo á að þeim stafaði svo mikil ógn af Vítisenglunum að þeir yrðu að grípa til aðgerða gegn þeim.

Skipulögð og markviss afbrot

Yfirmaður í lögreglunni sem rætt var við taldi þó ekki víst að starfsemi MC Iceland myndi breytast strax. Það væru ekki endilega félagar í Vítisenglum sem fremdu afbrot heldur ekki síður ýmiss konar áhangendur sem sæju um afbrotin fyrir þá, undir þeirra stjórn. „Við höfum enga ástæðu til að ætla að það verði eitthvað öðruvísi hér. Þessum samtökum fylgja glæpir,“ sagði hann.

Bæði Sigríður Björk Guðjónsdóttir, lögreglustjóri á Suðurnesjum, og Stefán Eiríksson, lögreglustjóri á höfuðborgarsvæðinu, vonast eftir því að auknar rannsóknarheimildir lögreglu leiði til þess að baráttan gegn skipulagðri glæpastarfsemi verði einfaldari og skilvirkari.

Sigríður Björk segir að baráttan standi gegn ýmsum skipulögðum glæpasamtökum sem hér starfa, þ.ám. þjófagengjum, svokölluðum vélhjólaklúbbum og eiturlyfjasmyglurum. „Þessi vinna krefst öðruvísi aðferða og meiri mannafla. Rannsóknin er flóknari enda eru afbrotin skipulögð og markviss. Það eru mörg gengi innan hvers hóps. Eitt sér um að selja þýfi, eitt sér um rukkun, eitt sér um að smygla fíkniefnum og svo framvegis. En það getur verið erfitt að sýna fram á tengsl milli gengjanna. Það fer mjög í taugarnar á mér að við í lögreglu og tollgæslu á Suðurnesjum skulum sífellt taka burðardýr fíkniefna en svo gengur misjafnlega að hafa uppi á þeim sem bera raunverulega ábyrgð á innflutningnum,“ segir hún.

Geti rannsakað hópa

Halla Gunnarsdóttir, aðstoðarmaður Ögmundar Jónassonar innanríkisráðherra, segir að ráðuneytið vinni nú að frumvarpi sem muni rýmka heimildir lögreglu til að rannsaka skipulagða glæpastarfsemi. „Það þarf að lækka þröskuldinn til að beita þeim úrræðum sem þegar eru fyrir hendi gegn skipulögðum glæpahópum,“ segir hún. Ekki sé verið ræða um ný þvingunarúrræði, til viðbótar við t.d. símhleranir og húsleitir, og eftir sem áður þurfi að fá samþykki dómara fyrir þeim. Lögregla muni ekki geta rannsakað hvern sem er, heldur verði að hafa sterkan grun og vísbendingar um brotastarfsemi.

Hún nefnir sem dæmi að nú sé erfitt fyrir lögreglu að rannsaka starfsemi glæpahópa. Það geti verið snúið að fá t.d. úrskurð til símhlerana vegna gruns eða upplýsinga um að hópurinn stundi skipulagða brotastarfsemi, ef grunurinn beinist ekki að tilteknu afbroti hjá tilteknum einstaklingi.

Halla býst við að frumvarpsdrög liggi fyrir mjög fljótlega.

Húðflúr vitna um tengsl

Lögregla á Íslandi hefur handtekið menn frá Austur-Evrópu sem bera húðflúr sem vitna um tengsl þeirra við austurevrópsk glæpasamtök. Félagar í rússneskum mafíum og glæpahópum í ríkjum A-Evrópu auðkenna sig oft með húðflúri. Samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins hafa nokkrir austurevrópskir glæpamenn, sem hafa tengsl og starfa með skipulögðum glæpahópum í heimalöndum sínum, sest hér að. Lögreglumaður sem rætt var við sagði að þessir menn hefðu komið sér vel fyrir hér á landi, ækju um á fínum bílum og byggju vel, en væru samt sem áður skráðir atvinnulausir. Þeir væru með menn í vinnu fyrir sig, yfirleitt landa sína, sem þeir gerðu út til innbrota, fíkniefnasmygls og fleira.

Þá hefur Morgunblaðið fengið staðfest að hópur glæpamanna frá Póllandi og Litháen starfi saman, m.a. við að framleiða amfetamín. Þetta séu harðsvíraðir menn, hiki ekki við ofbeldisverk, og að aðrir glæpamenn á Íslandi óttist þá.

Menn af þessu tagi eru augljóslega mikil ógnun við íslenska lögreglumenn.

Lögreglumaður sem rætt var við benti á að skemmst væri að minnast grófrar árásar sem óeinkennisklæddir fíkniefnalögreglumenn urðu fyrir á Laugavegi í janúar 2008 en lögreglumenn áttu fullt í fangi með að verjast árásinni. Lögreglumennirnir bentu á að þeir hefðu bæði verið með lögregluskilti og hrópað að hér væri lögregla að störfum en árásarmennirnir, þeir þrír sem voru ákærðir, sögðust ekkert kannast við það.