Vonast til að ráðherra komi með nýja tillögu

Svo margar leiðir hafa verið teiknaður um Gufudalssveit að ekki eru margir stafir eftir í stafrófinu til að merkja þær með. Heimamenn kalla sína málamiðlunartillögu Ö-leið, í höfuðið á innanríkisráðherra. Hundruð sérfræðinga í vegamálum bíða spennt eftir að hitta Ögmund Jónasson á fundum um vegamál eftir helgi en óvíst er hvort Ögmundur verður búinn að finna töfraformúluna.

Suðurhluti Vestfjarða er að vissu leyti einangraður. Ófærar heiðar slíta tengslin við norðurhluta Vestfjarða hálft árið og erfiðir kaflar eru enn eftir á tengingu svæðisins við hringveginn. Hefur þetta haft alvarleg áhrif á þróun byggðar. Þannig hefur íbúm Vesturbyggðar fækkað um 30% frá 1998. Íbúar sveitarfélaganna þriggja eru nú 1470, 440 færri en fyrir þrettán árum. Eftir að Vopnafjörður er kominn í gott vegarsamband eru Patreksfjörður, Tálknafjörður og Bíldudalur einu stóru þéttbýliskjarnar landsins sem ekki eru í sambandi við „umheiminn“ á bundnu slitlagi.

Þrætukaflinn í Gufudalssveit

Ágætir áfangar hafa náðst í góðvegagerð á Barðaströnd og í Austur-Barðastrandarsýslu en enn eru slæmir kaflar eftir. Í vetur lýkur vinnu við stuttan en leiðinlegan kafla um Skálanes. Þá er Vegagerðin að undirbúa lagningu nýs vegar úr Vattarfirði í Kjálkafjörð. Vinna við skipulag og umhverfismat er á lokastigi og vonast Vegagerðin til að bjóða verkið út fyrir áramót. Það verður þá unnið á næstu tveimur árum. Að því búnu verður bundið slitlag á veginum á milli þéttbýlisstaðanna í Vesturbyggð og Reykjavíkur, nema hvað þrætukaflinn í Gufudalssveitinni stendur eftir.

Þar eru sérstaklega tveir hálsar erfiðir yfirferðar, ekki síst á vetrum. Brekkur eru brattar og vegurinn niðurgrafinn á köflum.

Vegagerðin lagði til að farin yrði ný leið út með Þorskafirði og Djúpifjörður og Gufufjörður þveraðir. Landeigendur í Teigsskógi lögðust í veginn og eftir langvinnar deilur og málaferli fengu þeir staðfestingu umhverfisráðherra á umhverfismati ógilta vegna þess að ráðherra hafði notað sjónarmið um umferðaröryggi til rökstuðnings ákvörðun sinni.

Málið hefur verið í pattstöðu síðan. Heimamenn hafa lengi vel viljað halda sig við þessa leið sem gert er ráð fyrir á staðfestu aðalskipulagi og víðtækur stuðningur virtist vera við tillögu þriggja þingmanna um að setja lög um heimild til að fara þessa leið, þrátt fyrir það sem á undan er gengið. Ekki virðist þingmeirihluti fyrir tillögunni, allavega hefur hún ekki komist áfram í þinginu. Andstaðan byggist meðal annars á því að þar sé verið að fara gegn hinu formlega umhverfismatsferli og niðurstöðu æðsta dómstóls þjóðarinnar. Að vísu er hægt að benda á dæmi um slíka lagasetningu og er stjórnlagaráðið nýjasta dæmið um það.

Breyttur kúrs í umhverfisráðuneyti

Mönnum hrýs hugur við að hefja umhverfismatsferlið frá grunni enda búist við að það taki langan tíma þar sem þeir sem verja Teigsskóg munu væntanlega kæra málið á öllum stigum. Þótt umhverfisráðuneytið hafi veitt samþykki sitt fyrir veginum er greinilegt að þar hefur verið breytt um kúrs. Það kemur fram í minnisblaði sem ráðuneytið sendi innanríkisráðherra vegna samráðsferlis sem hann hóf til að reyna að koma málinu úr herkví. Raunar virðist varla mega velta við steini á stórum svæðum.

Eftir marga fundi með fulltrúum sveitarfélaganna og ýmsum stofnunum lagðist Ögmundur Jónasson undir feld og kom síðan með þá tillögu að lagður yrði nýr vegur yfir hálsana en jafnframt reynt að fá jarðgöng undir Hjallaháls í samgönguáætlun sem gilda á til 2012.

Ráðherrann rökstyður tillögu sína ekki síst með tímanum sem það tekur að koma málinu af stað. Þá er vitaskuld einfaldast að halda sig sem mest við núverandi veg, fæst umhverfisljón eru á þeim vegi, þótt lagning vega um hálsana hafi mikil áhrif á umhverfið. Hann vísar einnig til óvissunnar sem sannarlega stendur samfélaginu fyrir þrifum, á meðan pattstaða er í málinu.

Heimamenn sem rætt var við hafa ekki mikla trú á þessari jarðgangatillögu, þar sem hún er ekki tímasett, og vitað er að mörgum og dýrum jarðgöngum hefur verið lofað, þar á meðal á Vestfjörðum, en litlir peningar til að bora. Þykir ótrúverðugt að jarðgöng sem kosta 5 milljarða fáist nokkrum árum eftir að nýr uppbyggður vegur hefur verið lagður yfir Hjallaháls.

Raunar höfnuðu forystumenn allra sveitarfélaganna tillögu ráðherra, enda búnir að hafna henni oft áður. Þeir leggja áfram áherslu á að fá láglendisleið og þar með styttingu á leiðinni og segjast ekki hafa umboð íbúa til að gera nokkra málamiðlun á því.

Jarðgöng gerð að skilyrði

Í lok samráðsferlis lögðu fulltrúar heimamanna fram málamiðlunartillögu sem felst í því að gerð verði göng undir Hjallaháls og vegurinn lagður út með Djúpafirði að vestanverðu og yfir Gufufjörð. Þannig yrði sneitt bæði hjá Teigsskógi og Ódrjúgshálsi. Þeir völdu þessari tillögu heitið Ö-leið, til heiðurs ráðherranum. Skipulagsstofnun og umhverfisráðuneytið höfnuðu raunar leiðinni út með Djúpafirði á sínum tíma. Það þykir mörgum gert á hæpnum forsendum. Arnarhreiður sem átti að vernda er að vísu stutt frá væntanlegum vegi en hátt yfir honum. En þetta getur sett strik í reikninginn og tafið málið í nokkur ár.

Í ályktun sinni opnar bæjarstjórn Vesturbyggðar einnig á tillögu ráðherrans, en með því skilyrði að jarðgöng verði strax sett í forgang.

Beðið eftir ráðherra

Þverun Þorskafjarðar átti að vera síðasta stóra framkvæmdin á Vestfjarðavegi. Raunar er búið að leggja bundið slitlag fyrir fjörðinn en þverun myndi stytta leiðina verulega. Nú eru kröfur um þá framkvæmd endurvaktar og bent á að hagkvæmt gæti verið að nýta efni sem til fellur við gangagröft í Hjallahálsi í uppfyllinguna.

Ögmundur Jónasson heldur tvo opna fundi með íbúum svæðisins eftir helgi, fyrst í Bjarkalundi á mánudag kl. 17 og síðan í félagsheimilinu á Patreksfirði á þriðjudag klukkan 12.

Ráðherra er að fara yfir málið með viðkomandi stofnunum og heimamenn vonast til að hann komi með betri tillögu. Fólk hefur sett sig mikið inn í þessi vegamál og því bíða hundruð sérfræðinga í hinum og þessum leiðum og umhverfisáhrifum þeirra spennt eftir að heyra ráðherrann standa fyrir máli sínu.

Yrði andleg heilsubót

„Það mun hafa skelfilegar afleiðingar fyrir samfélagið,“ segir Ásthildur Sturludóttir, bæjarstjóri í Vesturbyggð, um stöðuna sem kemur upp ef samgöngumálin leysast ekki í þessari atrennu.

Hún vekur athygli á að rannsóknir sýni hversu mikil áhrif samgöngur hafa á samfélög, íbúafjölda, húsnæðismarkað og húsnæðisverð og menntun. „Fólkið fer bara í burtu,“ segir hún

Að sama skapi telur Ásthildur að samgöngubætur myndu verða andleg heilsubót fyrir íbúana og fylla þá trú á svæðið. Hún bendir einnig á að mikil tækifæri séu í atvinnumálunum og ef fyrirtækin losnuðu úr fjötrum skertrar samkeppnisstöðu með bættum samgöngum gæti margt farið að gerast.