Innlent | mbl | 9.5.2012 | 14:55

Bíða þarf niðurstöðu fleiri dóma

mbl.is/Ómar Óskarsson

Umboðsmaður skuldara og Samtök fjármálafyrirtækja hafa tekið höndum saman um úrvinnslu gengistryggðra lána. Er það niðurstaða þeirra að ekki sé hægt að hefja endurútreikning íbúðalána á grundvelli dóms Hæstaréttar síðan í febrúar vegna óvissu um reikningsaðferð.

Kemur fram í sameiginlegri fréttatilkynningu frá þeim að búið sé að greina þau álitaefni sem nauðsynlegt er að láta reyna á fyrir dómi.

Velja þurfi gaumgæfilega þau mál sem skjóta þarf til dómstóla til að skera úr um óvissuþætti.

Málarekstur lántakenda að kostnaðarlausu

Samstaða er um að reynt verði að tryggja að málarekstur verði lántakendum að kostnaðarlausu og að umboðsmaður skuldara gæti hagsmuna þeirra. Óskað verður eftir flýtimeðferð hjá dómstólum. Verði þeir við þeirri beiðni gætu fyrstu dómar legið fyrir í haust.

Þann 9. mars 2012 heimilaði Samkeppniseftirlitið fjármálafyrirtækjum samstarf sem miðar að því að hraða úrvinnslu skuldamála sem varða gengistryggð lán í framhaldi af dómi Hæstaréttar Íslands frá 15. febrúar 2012.

Auk fjármálafyrirtækja áttu umboðsmaður skuldara, Neytendastofa og talsmaður neytenda aðild að samstarfinu.

Var það samdóma álit þeirra að leita til óháðra lögmanna til að greina þau álitaefni sem nauðsynlegt er að láta reyna á fyrir dómi, fara yfir dómsmál sem nú eru rekin fyrir dómstólum m.t.t. þess hvaða mál geta dregið úr réttaróvissu í kjölfar dómsins og gefa leiðbeiningar sem nýst geta við framsetningu á málsástæðum og val á dómsmálum sem reka skal til að draga úr réttaróvissunni.

Samtök fjármálafyrirtækja og Drómi hf. tilnefndu Aðalstein E. Jónasson hrl. og Stefán A. Svensson hrl. Umboðsmaður skuldara tilnefndi Einar Huga Bjarnason hdl. og Sigríði Rut Júlíusdóttur hrl.

Líkur á að endurútreikningur geti hafist þegar fleiri dómar falla

Lögmennirnir hafa nú skilað samantekt þar sem tilgreind eru um tuttugu ágreiningsefni sem reynt gæti á fyrir dómstólum. „Ljóst er að við uppkvaðningu fleiri dóma aukast líkur á því að hægt verði að hefja endurútreikning og ekki þarf að bíða eftir úrlausn allra ágreiningsefna áður en endurútreikningur hefst,“ segir í tilkynningu.

Greind voru þau dómsmál sem nú þegar eru fyrir dómstólum vegna gengislána. Í ljós hefur komið að í þeim fáu málum sem kunna að hafa fordæmisgefandi áhrif mun einungis reyna á örfá þeirra álitaefna sem nefnd eru í samantekinni.

Næsta skref samstarfsins er því að velja mál sem hentug eru til þess að bera undir dómstóla, með álitaefni lögmannanna í huga. Líklegt er að höfða þurfi fimm til tíu mál til að fá svör við helstu álitaefnunum. Óskað verður eftir flýtimeðferð hjá dómstólum og verði þeir við þeirri beiðni er vonast til að dómar Hæstaréttar í fyrstu málunum geti legið fyrir í haust.

Til að hægt séð að fá úr þeim álitaefnum skorið, sem nefnd eru í samantekt lögmannanna, þurfa ýmist lántakendur eða fjármálafyrirtæki að hafa frumkvæði að málshöfðun. Umboðsmaður skuldara mun gæta hagsmuna þeirra lántakenda sem verða aðilar að málarekstri á grundvelli samstarfsins og til skoðunar er hvernig tryggja megi að hann verði lántakendum að kostnaðarlausu.

Helstu álitaefni sem þarf að fá úr skorið

Áður en endurútreikningur á íbúðalánum sem alltaf hafa verið í skilum og falla undir dóminn getur hafist er mikilvægt að fá úr því skorið hvaða reikningsaðferð skal nota og frá hvaða tímamarki lántaki var ekki lengur í góðri trú með að greiða samningsvexti.

Áður en hafist verður handa við endurútreikning annarra lána þarf að fá úr því skorið hvort lengd lánstíma og fjárhæð viðbótargreiðslu falli undir fordæmi dóms Hæstaréttar og þ.a.l. skammtímalán á borð við bílalán.

Ef ekki hefur verið greitt af láni í samræmi við upphaflega lánaskilmála þarf að fá úr því skorið hvort það skipti máli að lánið hafi á tilteknum tíma verið í vanskilum og þá hvort líta skuli á hvern gjalddaga sjálfstætt eða á lánið í heild. Líklega þarf að fá úr því skorið hvaða þýðingu það hefur ef lántaki hefur notið greiðsluúrræða, svo sem greiðslujöfnunar, greiðsluskjóls, breytinga á greiðsluskilmálum eða greiðslu hluta af afborgun eða vöxtum.

Hvað varðar fyrirtæki og aðra lögaðila þarf að fá úr því skorið hvort og að hvaða marki dómurinn kann að að hafa fordæmisgefandi áhrif fyrir þau, segir enn fremur í tilkynningu.