Óvissuþættir í kostnaði nýs spítala

Mun nýr Landspítali, verði hann byggður, kosta þjóðina 45 milljarða eða 145 milljarða? Það virðist ekki liggja fyrir með vissu, ef marka má umræður á fundi sem fram fór í morgun undir  titlinum Þjóðin byggir spítala - Feilspor eða fjárfesting til framtíðar?

Til fundarins boðuðu Samtök verslunar og þjónustu og Samtök heilbrigðisfyrirtækja og sátu þingmenn allra flokka í pallborði en frummælendur voru þær Katrín Ólafsdóttir, lektor við Háskólann í Reykjavík, og María Heimisdóttir framkvæmdastjóri fjármálasviðs Landspítala. Þær Katrín og María vörpuðu fram tölum yfir hugsanlegt umfang þeirra framkvæmda sem núverandi áætlanir um nýjan Landspítala hefðu í för með sér og má segja að afar ólíkar myndir hafi verið dregnar upp í erindum þeirra. 

Óvissa um fjármögnun 

Stefnt er að því að nýr Landspítali verði reistur við Hringbraut. Reykjavíkurborg og Alþingi hafa ekki gefið endanlegt samþykki sitt fyrir deiliskipulagi og framkvæmd og enn ríkir óvissa um hvernig fjármögnun og útboði á byggingunni verður háttað, en í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2013 kemur fram að gert sé ráð fyrir 45 milljarða framkvæmdakostnaði við fyrsta áfanga.

Katrín Ólafsdóttir sagði í erindi sínu ljóst að kostnaður við gerð nýs Landspítala verði aldrei 45 milljarðar króna. Benti hún á að þegar tekinn væri með kostnaður við endurnýjun húsnæðis (11 milljarðar) og tækjakostar (7 milljarðar) yrði heildarkostnaður við fyrsta áfanga nýs spítala 63 milljarðar króna. Að því gefnu að annar áfangi verði byggður, en ekki er víst að af því verði nokkurn tíma, bætist a.m.k. 30 milljarðar við og nýr spítali komi því til með að kosta a.m.k. 93 milljarða áður en yfir lýkur. 

4 af 5 verkefnum fram úr kostnaðaráætlun

Þetta er þó varlega áætlað að sögn Katrínar, og mögulega vanmat. Hún benti á að í ljósi sögunnar sé reynslan sú að 4 af hverjum 5 opinberum verkefnum fari fram úr kostnaðaráætlun, að jafnaði um 45%. Katrín lék sér aðeins með þessar tölur og sagði að ef eins færi með Landspítalann og flestar opinberar framkvæmdir síðustu ára þá verði heildarkostnaður við fyrsta áfanga ekki 63 milljarðar, heldur 91 milljarður og þegar annar áfangi bætist við verði endanlegur kostnaður 135 milljarður króna.

Í ljósi þess að nýr Landspítali verði á endanum fjármagnaður með skattgreiðslum almennings sagði Katrín að heildarkostnaður þyrfti að liggja ljós fyrir áður en farið væri af stað, með mögulegum frávikum og mismunandi sviðsmyndum.

Óvissukostnaður innifalinn

María Heimisdóttir, framkvæmdastjóri fjármálasviðs Landspítalans, gagnrýndi þennan málflutning Katrínar. Hún sagði að horfa þyrfti fyrst og fremst til fyrsta áfanga, því heildarbyggingarmagn sem gert væri ráð fyrir risi ekki fyrr en hugsanlega í fjarlægðri framtíð. María sagði að núverandi kostnaðaráætlun fæli að sjálfsögðu í sér óvissukostnað,  15% og benti jafnframt á að tækin þurfi að endurnýja óháð nýbyggingu.

„Það gleymist stundum að það eru tveir kostir í stöðunni eins og alltaf í lífinu. Við getum kosið að hrökkva, eða stökkva,“ sagði María. Annar kosturinn væri sá að byggja ekki nýtt en vinna áfram í núverandi húsnæði með viðhaldi og endurbyggingum. Hin leiðin væri nýbygging sem væri forsenda fyrir þróun við þjónustu sjúklinganna.

Ekki hægt að spara meira í gömlu húsunum

María benti á að á 5 ára tímabili hefði verið hagrætt fyrir 32 milljarða á Landspítalanum. „Þá er vona að menn spyrji hvort hægt sé að spara meira? Nei, það er ekki hægt nema með því að fara í nýtt hús,“ sagði María. 

Hún taldi upp ýmsar ástæður fyrir nauðsyn nýs sjúkrahús og nefndi m.a. á fjölgun aldraðra og aukningu krónískra sjúkdóma. Eins sagði hún að ekki væri hægt að kaupa sum ný tæki vegna þess að burðarþol, lofthæð og lagnir gömlu húsanna bjóði ekki upp á það. Hún sagði jafnframt að nýtt húsnæði muni draga úr mannaflaþörf og áhættu. María lagði áherslu á að ekki ætti að byggja ákvörðunina á getgátum. „Notum gögn og staðreyndir og þá er niðurstaðan augljós og aðeins ein, sú að þjóðin reisi nýjan spítala við Hringbraut.“

Nokkrar umræður spunnust eftir framsögurnar. Þingmenn sem sátu pallborðið lögðu allir áherslu á að skoða þyrfti málið vel og taka upplýsta ákvörðun. Stefán Matthíasson, formaður Samtaka heilbrigðisfyrirtækja, var meðal þeirra sem tóku til máls úr sal. „Hér er um slíka framkvæmd að ræða á landsgrundvelli að ef ekki tekst vel til mun hún hafa gríðarleg áhrif langt út fyrir landamæri spítalans,“ sagði Stefán og sagði óvissuþættina í enn mikla.