Innlent | mbl | 29.10.2012 | 23:50

Segja Steingrím hóta útgerðinni

Adolf Guðmundsson, formaður LÍÚ, og Steingrímur J. Sigfússon atvinnuvegaráðherra ræða málin á fyrri degi aðalfundar LÍÚ 25.10.12. mbl.is/Ómar Óskarsson

„Þetta held ég að útvegsmenn ættu nú svona í gegnum tárin að rýna aðeins í,“ sagði Steingrímur J. Sigfússon atvinnuvegaráðherra á aðalfundi LÍÚ á fimmtudaginn var. Steingrímur sagði valið standa milli veiðigjalda eða útboðs á nýtingarrétti á afla. Útgerðarmenn telja þetta hótun gegn útgerðinni.

„Ég ætla örlítið að nefna og snúa mér aðeins að auðlindaákvæði í kosningunum á laugardaginn var og frumvörpunum um sjávarútveginn. Þessi spurning var borin undir þjóðina og útkoman var svona: Áttatíu og tvö og hálft prósent af þeim sem afstöðu tóku svöruðu þeirri spurningu játandi að inni í stjórnarskrá yrðu náttúruauðlindir sem ekki væru í einkaeigu lýstar þjóðareign ... Þetta er í fullu samræmi við fyrstu grein laga í frumvarpi sem lagt var fram í fyrra um að fiskistofnarnir við Ísland væru ævarandi sameign þjóðarinnar og þar með væri það ríkið fyrir hennar hönd sem ráðstafaði henni með tilteknum hætti.

Þetta tók mið af tillögum stjórnlagaráðsins eins og þær stóðu á árinu 2011 og rekur sig allt aftur til skýrslu auðlindanefndar á árinu 2000. Þar var niðurstaðan í stórri nefnd með aðild útvegsmanna að í raun þyrfti að skilgreina einhvers konar nýtt form eignarréttar eða sameignar sem væri einhvers konar þjóðareignarréttur... Tillaga stjórnlagaráðs eins og hún liggur fyrir í drögum að frumvarpi er hins vegar svona, þ.e.a.s. þetta eru fyrsta og fjórða málgreinin í tillögum stjórnlagaráðs sem varðar þetta viðfangsefni, að auðlindir í náttúru Íslands sem ekki séu í einkaeigu séu sameiginleg og ævarandi eign þjóðarinnar.

Enginn geti fengið auðlindirnar eða réttindi í þeim til varanlegra afnota eða veðsett þær ... Fjórða málsgreinin er kannski ekki síður umfjöllunarefni fyrir ykkur og okkur öll. En þar stendur: Stjórnvöld geta á grundvelli laga veitt leyfi til afnota eða hagnýtingar auðlinda eða annarra takmarkaðra almannagæða, gegn fullu gjaldi og til tiltekins hóflegs tíma í senn.

Svona er þetta orðið í þessum drögum sem Alþingi fær til nú að vinna með og klára upp úr frumvarpinu. Þetta er önnur nálgun en sú sem var í frumvarpinu til laga um stjórn fiskveiða sem var lagt fram í fyrravor og í lögum um veiðigjöld. Ég vek athygli ykkar á þeim mun af því að þar teljið þið vera um mikinn vágest að ræða.“

Hvað er fullt gjald?

Steingrímur sagði valið standa milli tveggja kosta, veiðigjalda eða útboðs á nýtingarrétti á afla í samræmi við tillögur stjórnlagaráðs.

„En áttum okkur aðeins á skilgreiningunum sem hér eru undir. Hvað er verið að tala um? Skilgreiningu á svonefndri auðlindarentu og eðlilegan hlut þjóðarinnar í henni á góðum tímum.

Hvort viljið þið heldur? Það sem er boðið upp á í þessum frumvörpum eða orðalag í stjórnarskrá af þessu tagi, að það megi aldrei afhenda þessi réttindi á neinn hátt nema gegn fullu gjaldi. Hvað er fullt gjald? Hvernig finna menn það út? Er það með svona nálgun, með því að skoða fjármunamyndunina og viðbótarfjármunamyndunina í góðum árum og taka hlutdeild af henni til þjóðarinnar, eða er það með því að láta markaðinn ráða.

Munu ekki margir hafa tilhneigingu til þss að segja að það er markaðurinn einn sem getur skorið úr um það hvað er fullt verð. Jú, það verða örugglega einhverjir til þess. Og hvað þýðir það? Jú, væntanlega uppboð á öllum réttindunum. Þetta held ég að útvegsmenn ættu nú svona í gegnum tárin að rýna aðeins í. Hvort er betri nálgun, frumvarpið sem liggur fyrir og lögin um veiðigjöld fela í sér eða kannski þessi hugsun?“

Auðlindarentan besta leiðin

„Ég held því enn fram að auðlindarentunálgunin sé sú besta. Hún sé eðlileg. Hún sé hugmyndafræðilega vel ígrunduð að því tilskyldu að við séum sammála um að um aðgang að sameiginlegri auðlind sé að ræða. Þá eru bara eftir átökin um það hvað er eðlileg hlutdeild. Hvenær leyfir afkoman að tekið sé af henni til eigandans, þjóðarinnar, og í hve miklum mæli.

Það er eitthvað sem á að vera hægt að nálgast með rökum, rökræðum, með vinnu, með skoðun, með deilum og það er það sem veiðigjaldanefndinni er ætlað að gera. Nákvæmlega. Hún hefur frumkvæðisskyldu í þeim efnum. Henni ber að gera stjórnvöldum viðvart og senda þeim tillögur ef hún kemst að þeirri niðurstöðu að það þurfi að gera leiðréttingar eða breytingar,“ sagði Steingrímur og vék að veiðigjaldanefndinni.

Engir já-menn í veiðigjaldanefndinni

„Ég vona að menn séu sæmilega sáttir við skipan nefndarinnar og hvernig hún var mönnuð. Þar voru ekki tíndir upp einhverjir þrír já-menn stjórnarflokkanna, heldur þvert á móti aðilar sem höfðu gagnrýnt stjórnvöld, jafnvel fyrir að fara offari í þessum efnum, eins og Daði Már Kristófersson. Vonandi treysta menn sæmilega fyrrverandi fjármálastjóra HB Granda og sömuleiðis Arndísi Á. Steinþórsdóttur eftir langa veru hennar í sjávarútvegsráðuneytinu sem forystumanneskju á þessu sviði,” sagði Steingrímur.

Dulbúin hótun ráðherrans

Eiríkur Tómasson, framkvæmdastjóri Þorbjarnar ehf. í Grindavík, túlkaði ræðu Steingríms sem hótun í garð útgerðarinnar, líkt og Adolf Guðmundsson, formaður LÍÚ, gerir einnig í samtali við Morgunblaðið í dag, þriðjudag.

„Þetta er eignaupptaka. Stærstur hluti hagnaðarins er tekinn út úr rekstrinum. Stjórnvöld miða við framlegðina eins og hún er áætluð 2011 og er það albesta sem hefur sést. Ef við skoðum meðaltal síðustu fimm ára er verið að gera upptækt megnið af hagnaðinum í sjávarútvegi og það eru engir peningar eftir til að viðhalda framleiðslutækjunum, skipum og búnaði. Þetta er ekkert annað en þjóðnýting.

Til hvers eiga menn að vera í atvinnugrein sem ekkert gefur af sér og getur ekki endurnýjað sig? Þegar Steingrímur vék að auðlindaákvæðinu var það hótun um eignaupptöku. Ég tók þetta allt sem hótanir hjá honum. Í mínum huga er þetta þannig að það á að eyðileggja þessa atvinnugrein.“