Innlent | mbl | 16.12.2012 | 20:15 | Uppfært 22:39

Hent 100 ár aftur í tímann

Mynd 1 af 28 Leigubílar á kafi í vatni daginn eftir að fellibylurinn fór yfir New Jersey. AFP

Mynd 2 af 28 Ferðamaður á Times-torgi í New York snemma dags 29. október. Um nóttin kom fellibylurinn Sandy upp að austurströnd Bandaríkjanna og hafði gríðarleg áhrif í New York-borg, New Jersey og víðar. AFP

Mynd 3 af 28 Mykur á Manhattan. Milljónir manna urðu rafmagnslausar vegna Sandy. Stórir hlutar New York-borgar og New Jersey voru án rafmagns um lengri eða skemmri tíma. AFP

Mynd 4 af 28 Margir þurftu aðstoð eftir Sandy. Komið var upp neyðarskýlum víða í New York og New Jersey þar sem fólk gat komið og fengið samlokur og súpu. Þar var einnig hægt að hlaða farsímana svo að fólk gæti heyrt í ættingjum sínum. AFP

Mynd 5 af 28 Glymjandi hrannir gengu á land, m.a. í Atlantic City í New Jersey. Sú borg varð hvað verst úti í óveðrinu. AFP

Mynd 6 af 28 Fólk bíður í röð eftir að fá bensín á brúsa á bensínstöð í New Jersey. Yfir hundrað manns létu lífið vegna fellibylsins í Bandaríkjunum. Eldsneytisskortur gerði vart við sig og samgöngur lágu niðri í nokkra daga. AFP

Mynd 7 af 28 Gata á kafi í vatni í Atlantic City í New Jersey. Austurhluti Bandaríkjanna varð meira og minna allur fyrir miklum áhrifum og raski á samgöngum og allri atvinnustarfsemi fyrstu dagana eftir að bylurinn gekk yfir. AFP

Mynd 8 af 28 Leigubíll ekur um í flóðvatni í Hoboken, New Jersey. AFP

Mynd 9 af 28 Manhattan í kolniðamyrkri að kvöldi 30. október. AFP

Mynd 10 af 28 Sjúkrabíll á leið um götur Hoboken í New Jersey í rafmagnsleysi og flóði. AFP

Mynd 11 af 28 Maður verslar í matinn með aðstoð vasasljóss í East Village í New York. AFP

Mynd 12 af 28 Bílar hver ofan á öðrum við bílakjallara húss á Manhattan daginn eftir að fellibylurinn Sandy gekk yfir. Vatn flæddi inn í kjallara og neðanjarðarlestarkerfi og olli gríðarlegum skemmdum. AFP

Mynd 13 af 28 Gervitunglamynd frá NOAA sem sýnir skemmdir eftir Sandy í Lavallette í New Jersey. Flóðvatn flutti mikinn sand með sér. AFP

Mynd 14 af 28 Fólk hreinsar upp brak í Queens í New York. 111 hús urðu eldi að bráð í hverfinu daginn eftir að Sandy fór yfir svæðið. AFP

Mynd 15 af 28 Í lok nóvember var enn mikið hreinsunarstarf óunnið. Þessi pallbíll auk annarra ökutækja og báta höfðu ekki verið snertir en þeim hafið skolað til í flóðum vegna Sandy. AFP

Mynd 16 af 28 Sölufólk á markaði í Petion-Ville á Haítí. Matvælaverð hækkaði mikið eftir að fellibylurinn Sandy gekk yfir eyjuna. Veðurofsinn eyðilagði uppskeru margra bænda. „Ég er eyðilagður. Ég á ekki neitt,“ segir Dieunord Elismé sem hefur stundað búskað á eyjunni í 27 ár. AFP

Mynd 17 af 28 Skemmtigarðurinn Funtown Pier í New Jersey stórskemmdist í fellibylnum. AFP

Mynd 18 af 28 Lisa Baney gengur í átt að heimili sínu í Bay Head í New Jersey eftir að hafa tekið mynd af skemmdu húsi nágrannans. Íbúar í strandbæjum New Jersey urðu verst úti í óveðrinu. AFP

Mynd 19 af 28 Strákar hlaupa yfir sandhauga sem gerðir hafa verið til að koma í veg fyrir frekari skemmdir af flóðavatninu í einum strandbæja New Jersey. AFP

Mynd 20 af 28 Stop! Stöðvunarskylda á kafi í vatni í strandbæ í New Jersey. AFP

Mynd 21 af 28 Kertum dreift meðal íbúa húsa sem urðu rafmagnslaus í Queens í New York. Enn tveimur vikum eftir fellibylinn voru þúsundir íbúa svæðisins enn án rafmagns og hita. AFP

Mynd 22 af 28 Tónlistarmaðurinn James Metalarc gengur að heimili sínu um götu sem enn er þakin sandi og braki Í Rockaway-hverfinu í New York-borg. AFP

Mynd 23 af 28 Öllu flugi var aflýst til þriggja flugvalla New York eftir fellibylinn. AFP

Mynd 24 af 28 Kólerufaraldur braust út á Haíti í kjölfar Sandy. AFP

Mynd 25 af 28 Lögreglumenn í New York-borg og íbúar halda á sér hita á Staten Island 6. nóvember, viku eftir fellibylinn. Margir íbúar voru þá enn án rafmagns og hita. Þennan dag fóru fram kosningar í Bandaríkjunum. AFP

Mynd 26 af 28 Í neyðarskýlum sem komið var upp víða í New York og New Jersey gat fólk fengið gómsæta súpu eldaða af kokkum fínustu veitingastaða sem buðu fram krafta sína til að sjá fólki fyrir næringu eftir fellibylinn. AFP

Mynd 27 af 28 Viðvörunarborði frá lögreglunni varar við því að fara nálægt húsum sem eru hættuleg eftir að vatn og sandur gróf undan þeim. Myndin er tekin á Long Beach. AFP

Mynd 28 af 28 New York er þekkt fyrir ljósadýrðina en borgin var frekar litlaus fyrstu dagana eftir fellibylinn. Hér má sjá leigubíl aka yfir myrkvaða Brooklyn-brúnna. AFP

Rafmagnið fór af heimili fjölskyldunnar og komst ekki aftur á fyrr en eftir um níu daga. mbl.is/Hildur Loftsdóttir

Hildur Loftsdóttir, sem er búsett í New Jersey í Bandaríkjunum, segir að undarleg stemning hafi verið ríkjandi í kjölfar fellibylsins Sandy, sem fór yfir austurströnd landsins í lok október. Hún og fjölskylda hennar sluppu vel frá óveðrinu en þau voru hins vegar án rafmagns í marga daga og úr sambandi við umheiminn.

Hildur, sem starfar hjá Scandinavia House, er búsett í bænum Bayonne í New Jersey ásamt bandarískum eiginmanni og dætrunum Oonu og Eyju. Bayonne er rétt vestan við Manhattan í New York.

Þrátt fyrir að daglegt líf sé víða að komast í samt horf þá liggja samgöngur enn niðri á stóru svæði, t.d. lestarsamgöngur. „Lestarkerfið er bara ekkert komið í lag aftur,“ segir Hildur í samtali við mbl.is

Hún segir að margir íbúar á svæðinu starfi á Manhattan og treysti á lestarsamgöngur til að komast á milli staða. Gríðarleg röskun varð á almenningssamgöngum á svæðinu í kjölfar óveðursins og að sögn Hildar þurfa margir enn í dag að taka á sig krók með rútum til að ferðast á milli staða. Það geti alveg tekið hátt í tvo til þrjá tíma fyrir fólk að komast í vinnuna.

Hún segir frá því að ein af af lestarstöðvunum sem hún fari oft um til að fara til vinnu á Manhattan, stöðin í Hoboken, verði rafmagnslaus í minnst tvo mánuði í viðbót.

Rokkuðu fyrir fórnarlömb Sandy

Uppbyggingarstarf í kjölfar Sandy er í fullum gangi og nýverið bað Barack Obama, forseti Bandaríkjanna, um að Bandaríkjaþing myndi samþykkja 60 milljarða dala fjárveitingu til vegna uppbyggingarstarfsins á þeim svæðum sem urðu verst úti, þ.e. í New York og í New Jersey.

Á miðvikudag í síðustu viku komu svo margar af frægustu rokkstjörnum samtímans fram á tónleikum í New York til að safna fé fyrir fórnarlömb fellibylsins. Paul McCartney, Bruce Springsteen, Kanye West, Jon Bon Jovi og The Rolling Stones voru á meðal þeirra sem komu fram á tónleikunum sem fóru fram í Madison Square Garden.

Baðstofustemning á heimilinu

Aðspurð segir Hildur að ástandið í Bayonne sé nokkuð gott því Sandy hafi ekki náð að valda miklum usla þar. Þar urðu hins vegar vatnskemmdir og þá féllu bæði tré og ljósastaurar. Víða urðu skemmdir á húsum og öðrum mannvirkjum mun meiri.
„En dagsdaglega þá er þetta svona nokkurn veginn komið í lag.“

Rafmagnið fór hins vegar af svæðinu. „Við vorum rafmagnslaus mjög lengi,“ segir Hildur, en hún segir að sitt heimili hafi verið án rafmagns í um það bil níu daga.

„Fyrst var þetta bara spennandi. Svo var þetta orðið mjög þreytandi og okkur orðið mjög kalt. Mér fannst eins og okkur hefði verið hent 100 ár aftur í tímann. Við vorum ekki með sjónvarp, vorum ekki með tölvu, við vorum ekki með neitt einhvernveginn,“ segir Hildur og bætir við að hálfgerð baðstofustemning hafi skapast á kvöldin á heimilinu.

„Svo þurfti meira að segja að spara ljósið því það var ekkert hægt frá kerti eða batterí alls staðar. Það var ekkert hægt að fá. Við sátum þarna bara, prjónuðum og sögðum sögur eins og í gamla dag. Þetta var bara mjög kósí hjá okkur,“ segir Hildur.

Þá var það bót í máli að þar sem gaseldavél er á heimilinu gat fjölskyldan eldað og hitað mat.

Staðan breyttist svo til hins betra þegar rafmagnið komst aftur á.

Ekki í sambandi við umheiminn

Það að vera ekki í neinu sambandi við umheiminn var eitt það óþægilegasta við þessa upplifun að sögn Hildar. „Maður vissi að þetta var í heimsfréttunum en við vissum ekkert sjálf hvað var að gerast,“ segir hún.

„Við vissum ekkert hvernig nágrannar okkar hefðu það. Eða hvort húsin í suðurhluta bæjarins hefðu fokið. Við vissum ekki neitt. Þetta var ótrúlega óþægilegt þegar þetta var að ganga yfir.“

Þá hafi það ekki síður verið mjög óþægilegt að geta ekki látið vini og vandamenn heima á Íslandi vita af sér. „Fólk var mjög áhyggjufullt. Það heyrðist ekkert í manni, hvorki á Facebook né í síma.“

Spurð út í veðrið segist Hildur hafa upplifað það eins og íslenskt rok og rigningu í sínum heimabæ. „Þegar þetta var gengið yfir var hálfgert stríðsástand, fannst manni einhvernveginn. Það var mjög undarleg stemning í bænum. Það voru brotin tré á götum og ljósastaurar höfðu fallið niður,“ bætir hún svo við.

Urðu skemmdirnar einna mestar í miðhluta New Jersey t.a.m. á Jersey Shore, en það er um það bil hálftíma akstur frá Bayonne.

Þá segir Hildur að fjölskyldan eigi nokkuð af ættingjum á svæðinu en að þeir hafi allir sloppið vel.

Áttu ekki von á svona miklum hvelli

Hildur segist hafa orðið mjög hrædd í ágúst í fyrra þegar fellibylurinn Irene gekk yfir austurströnd Bandaríkjanna. Þá var eyðileggingin aftur á móti mun minni en menn óttuðust í fyrstu. Hildur telur að margir hafi búist við því sama þegar Sandy nálgaðist austurströndina í október. Margir hafi þar af leiðandi verið illa undirbúnir, þ.e. talið að Sandy myndi líkt og Irene valda mun minni usla. Annað kom á daginn.

Aðspurð segir Hildur að almenningur sé ósáttur við stjórnvöld og þær ákvarðanir sem hafi verið teknar í tengslum við viðbrögð og uppbyggingu í kjölfar fellibylsins. Þetta eigi þó einna helst við þá sem misstu heimili sín eða urðu fyrir miklu tjóni. „Það fólk hefur ekki fengið neina hjálp. Það bara bíður og bíður,“ segir Hildur og bætir við að margir hafist við í athvörfum fyrir heimilislaust fólk.

„Það var bara allt ónýtt. Það gjöreyðilagðist allt. Svo er spurning hvað á að endurbyggja, af því að um leið og það kemur annar svona stormur, þá fer þetta bara aftur,“ segir Hildur varðandi þau svæði sem urðu verst úti í óveðrinu.

Mikill samhugur hjá fólki

Þrátt fyrir að staðan sé enn víða slæm þá segir Hildur að fólk sýni ástandinu almennt mikinn skilning og allir séu að reyna að gera sitt besta. „Mér finnst mjög mikill samhugur hjá fólki,“ segir Hildur og bætir við að margir vinir hennar vinni í sjálfboðavinnu við að veita fólki aðstoð með einum eða öðrum hætti.

„Það eru allir, finnst mér, að leggja hönd á plóg,“ segir Hildur. Hún bætir því við að hún hafi nýverið hitt mann frá Suður-Karólínu sem var kominn til New Jersey gagngert til að aðstoða íbúa á svæðinu. „Fólk er að koma alls staðar að til að hjálpa,“ segir hún að lokum.