Innlent | mbl | 29.5.2013 | 15:39

Gamlar lýsingar á húsum í Reykjavík

Tæplega þrjátíu þúsund síður voru ljósmyndaðar, ljósmyndirnar unnar og bækurnar gerðar aðgengilegar á vef í pdf formi.

Borgarskjalasafn Reykjavíkur hefur nú gert aðgengilegt á vef sínum brunabótavirðingar húsa í Reykjavík allt frá árinu 1811 til ársins 1981 og er það um 29.000 síður. Um er að ræða stóran áfanga í því að gera heila skjalaflokka aðgengilega á vef, þannig að ekki sé þörf að á koma á safnið til að skoða frumskjölin heldur hægt að nálgast þau á neti.

Brunabótavirðingar húsa er vinsælt efni á Borgarskjalasafni og eru í þeim ótrúlega miklar heimildir um hús í Reykjavíkur áður fyrr. Þessi skjalaflokkur er mikið notaður af Reykvíkingum í tengslum við endurbætur húsa og samþykkt eldri íbúða, segir í frétt frá Borgarskjalasafni.

Í virðingunum eru lýsingar á húsunum þegar þau voru byggt og oft lýsingar á þeim breytingum sem hafa verið gerðar á þeim. Þá er í lýsingunum gjarnan upplýsingar um heiti húsa, staðsetningu, byggingarár, byggingarefni, innra skipulag og stærri breytingar. Í eldri virðingunum eru oft lifandi lýsingar á húsunum að innan, til dæmis tekið fram hvort þau eru máluð eða veggfóðruð, gólfefni, hvort í húsinu sé vatnssalerni, kerlaugar, eldavélar og ofnar.

Frá 1811 voru sum hús í Reykjavík brunatryggð en hinn 14. febrúar 1874 var samþykkt sem tilskipun frumvarp um ábyrgð fyrir eldsvoða í Reykjavíkurkaupstað o.fl., og reglugerð sett samkvæmt henni nr. 30/1874, um ábyrgð Reykjavíkurkaupstaðar fyrir eldsvoða á húsum bæjarins. Skyldi þriðjungur áhættunnar vera á ábyrgð Reykjavíkurkaupstaðar, en tveir þriðju voru vátryggðir hjá ,,brunabótafélagi hinna dönsku kaupstaða". Eigendum torfbæja í Reykjavík var ekki skylt að tryggja þá, en til þess var þó heimild ef eigandinn óskaði.

Í tilskipunni koma fram að að öll timburhús og múrhús í Reykjavík skyldu vera brunatryggð samkvæmt mati og í kjölfarið tóku virðingarmenn út fasteignir þær sem átti að tryggja og gerðu á þeim lýsingar og mátu þær að verðgildi. Virðingar voru gerðar með reglulegu millibili og tiltekið sérstaklega ef breytingar eða viðbætur höfðu orðið á húsinu. Árið 1981 var hætt að gera virðingargjörð með þessum hætti.

Tæplega þrjátíu þúsund síður voru ljósmyndaðar, ljósmyndirnar unnar og bækurnar gerðar aðgengilegar á vef í pdf formi. Hægt er að fletta í gegnum bækurnar á vef, hlaða niður hágæða útgáfu af hverri opnu fyrir sig sem PDF skrá og hlaða niður bókunum í heild sinni.

Dýr og vandaður veggjapappír

Í virðingargjörð um Fríkirkjuveg 11 frá 29. september árið 1908 segir m.a. að nú hafi Thor Jensen fullgert hús sitt. Í lýsingu á því segir m.a.: „Öll eru þessi herbergi klædd með dýrum og vönduðum veggjapappír og linoleumdúkar festir á gólf í herbergjum og göngum uppi og niðri fyrir 2000 krónur. Þar er ein eldavél. Uppi eru 10 íbúðarherbergi, eitt baðherbergi með baðkeri, ofni, marmaraplötu, steypibaðsinnréttingu og steinflísagólfi og postulínsplötum á veggjum, þar er og gangur og 8 fastir skápar, allt þiljað og með striga og pappír á veggjum og loftum, allt málað.“