Innlent | mbl | 16.3.2014 | 12:43 | Uppfært 17.3.2014 16:36

Minningum um Ísland komið í skjól

Breskir hermenn í Suðurgötu í Reykjavík á árum síðari heimsstyrjaldarinnar. Ljósmynd/Ólafur K. Magnússon

„Samskipti við þetta fólk eru mjög gefandi og það skín alls staðar í gegn að vera feðranna á Íslandi var þeim kær og minningarnar mjög góðar. Enginn þessarra manna heimsótti Ísland eftir að stríðinu lauk enda annar tími en nú og ferðalög til útlanda nær óþekkt fyrir aðra en sterkefnað fólk,“ segir Axel Nikulásson, sendiráðunautur við sendiráð Íslands í London, höfuðborg Bretlands, í pistli á bloggsíðu utanríkisráðuneytisins þar sem hann gerir að umfjöllunarefni sínu samskipti sendiráðsins við afkomendur Breta sem gegndu herþjónustu á Íslandi á tímum síðari heimsstyrjaldarinnar en eru nú látnir.

Þannig hafi ættingjar þeirra haft samband við sendiráðið og vilja koma til þess ýmsum gögnum sem þessir menn hafi átt í fórum sínum, tengdum Íslandi. Einn viðmælenda Axels hafi orðað það þannig að hann væri að koma minningum um föður sinn í skjól. Axel segir til að mynda frá því að eldri maður hafi sett sig í samband við sendiráðið eftir að hafa verið að ganga frá búi föður síns sem hafði fallið frá. Þar hafi hann fundið kassa með munum sem tengdust herþjónustu hans. Vildi hann kanna hvort einhver á Íslandi hefði áhuga á þessum munum og reyndist svo vera.

„Þar var fjöldi ljósmynda sem teknar voru á Íslandi og í Mið-Austurlöndum þar sem faðir hans starfaði síðari ár heimsstyrjarldarinnar. Medalíur og athyglisverð plögg um veruna á Íslandi voru þar á meðal. Maðurinn spurði hvort einhver á Íslandi hefði hugsanlega áhuga á að fá þessa muni en faðir hans hefði alltaf talað vel um dvöl sína á Íslandi og kynni sín af fólki þar. Við öllum þessum gögnum var tekið og þau framsend Stríðsárasafninu á Reyðarfirði sem mun annast þau vel.“

Ennfremur hafi roskin systkini haft samband við sendiráðið til þess að kanna hvort þar væri áhugi á bókum um íslenska náttúru sem faðir þeirra hefði eignast þegar hann var hér á landi. Hann hefði alltaf haldið upp á þær þó hann talaði ekki málið. Tekið hafi verið vel á móti bókunum og þeim komið til bóksafns á Íslandi til varðveislu. Eins hefði kona nokkur hringt nokkrum sinnum til sendiráðsins til að spyrjast fyrir um ýmis kennileiti, gönguleiðir, veðurfar og aðbúnað á Íslandi. Kom á daginn að hún hefði nýverið fylgt móður sinni til grafar og í kjölfarið fundið í fórum hennar skókassa með bréfum, póstkortum, dagbók og landakortum með merktum gönguleiðum um Ísland sem faðir hennar hefði átt en hann hefði látist ungur maður stuttu eftir stríðið og móðir hennar varðveitti kassann í hálfa öld.

„Bréfin voru bæði frá föður hennar til fjölskyldu og vina í Bretlandi en einnig var að finna kort sem fóru á milli mannsins og íslenskra vina. Dagbókin segir líka frá skemmtilegu fólki og fallegum gönguleiðum um Vestfirði og hún lét sig dreyma um að ganga í fótspor föður síns. Hún velti einnig fyrir sér hvers vegna móðir hennar hefði varðveitt þessa hluti svona lengi og taldi að það hefði verið af virðingu fyrir því hversu vænt föður hennar þótti um veru sína á Íslandi og því fólki sem hann kynntist þar. Hún hét því ennfremur að láta mig vita ef af ferðinni yrði,“ segir Axel ennfremur.

Hann segir að lokum að auk þess að bera Íslandi vel söguna eftir að heim var komið hafi bresku hermennirnir fyrrverandi átt það sameiginlegt að taka með sér íslenskar lopapeysur og þótt þær mikil gersemi. „Í köldum húsum Bretlandseyja var lopapeysan verðmæt eign og sagði ein konan mér að faðir hennar hefði helst kosið að klæðast lopapeysunni daglega og ekki fengist úr henni fyrr en hún var við það að detta í sundur. Í margþvældri umræðu um svokallaða „Íslandsvini” finnst mér rétt að halda til haga minningunni um þessa menn.“

Pistill Axels í heild á bloggsíðu utanríkisráðuneytisins