Innlent | mbl | 27.3.2014 | 15:05 | Uppfært 15:23

Vill létta á fjármagnshöftunum

Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra. mbl.is/Golli

„Vandi slitabúanna og möguleg neikvæð áhrif þeirra á stöðugleika í efnahagslífinu eru á meðal helstu ástæðna þess að hægt hefur gengið að afnema fjármagnshöftin. Því er mjög brýnt fyrir Ísland að þetta mál leysist farsællega og erfitt að stíga nein stór skref í afnámi fyrr en þessi mál skýrast.“

Þetta sagði Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, á Alþingi í dag í sérstakri umræðu um afnám gjaldeyrishaftanna og samninga við erlenda kröfuhafa gömlu bankanna. Málshefjandi var Guðmundur Steingrímsson, formaður Bjartrar framtíðar, sem spurði ráðherrann eftir hvaða áætlun væri unnið við afnám haftanna. Ennfremur spurði hann Bjarna út í þau ummæli sem hann hafi látið falla í viðtali við norska dagblaðið Aftenposten um að jafnvel yrði hægt að afnema þau á þessu ári. Þá spurði hann hvort ráðherrann hefði ekki áhyggjur af því að höftin stæðust ekki EES-samninginn. Guðmundur gat þess að hafa upphaflega ætlað að eiga þessa umræðu við Sigmund Davíð Gunnlaugsson, forsætisráðherra, en þakkaði Bjarna fyrir að bregðast skjótt við beiðni um að vera fyrir svörum.

Vinna við endurskoðun áætlunar í fullum gangi

Bjarni sagði að unnið væri eftir áætlun við losun gjaldeyrishafta sem kynnt hefði verið í mars 2011. Hins vegar hefði áætlunin verið uppfærð eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum þar sem áætlunin hafi ekki tekið nægjanlegt tillit til stöðu slitabúanna og áhrifa þeirra á greiðslujöfnuðinn í framtíðinni. Vinna við þá endurskoðun væri í fullum gangi. Fundað hafi verið með fulltrúum annarra þingflokka til þess að halda þeim upplýstum um hana.

„Spurt er hvort ég telji raunhæft að leysa höftin á þessu ári. Ég bendi einfaldlega á það að ef hægt er að samstilla væntingar þeirra sem hér eiga hagsmuni undir, þeirra sem eiga kröfur á þrotabúin, slitabúin sjálf, og annarra sem hér koma að máli, þá sé ég ekkert í sjálfu sér tæknilegt, lagalegt eða hvað varðar það ferli sem þá þarf að taka við sem eigi að valda því eitt og sér að afnámsferlið taki mörg ár. En á meðan það gerist ekki þá dragast hlutirnir áfram,“ sagði hann.

Beiting sólarlagsákvæðis kemur til greina

Ennfremur ítrekaði Bjarni að til greina gæti komið að setja svokallað sólarlagsákvæði á slitameðferðir líkt og þekktist erlendis, eins og til að mynda í Bandaríkjunum, þar sem fallin fyrirtæki hefðu tiltekinn tíma til þess að klára sína slitameðferð með ákveðnu framlengingarákvæði. Fjármagnshöftin væru hins vegar mjög íþyngjandi fyrir innlenda aðila og hann teldi að skoða þyrfti óháð öðru hvort ekki mætti létta aðeins á höftunum gagnvart heimilunum og fyrirtækjunum í landinu. „Ég tel að það væri hægt að stíga ákveðin skref í því efni án þess að heildarhagsmunum væri fórnað í þessu máli.“

Hvað EES-samninginn varðaði sagðist Bjarni ekki hafa sérstakar áhyggjur af stöðu hans í þessu sambandi enda væru í honum heimildir fyrir ríki til þess að grípa til ráðstafana til að hindra óvenjulegt fjárstreymi úr landi og varnaraðgerðir fyrir ríki sem ættu í erfiðleikum með greiðslujöfnuð vegna viðskipta við útlönd og einnig ef einungis væri hætta á að slíkt ástand skapaðist. „Nýjasta greining á greiðslujöfnuði þjóðarbúsins bendir eindregið til þess að slík skilyrði séu til staðar fyrir Ísland til þess að beita höftum enn um sinn.“