Innlent | Morgunblaðið | 29.3.2014 | 21:15 | Uppfært 21:30

Snjóflóðið í Bláfjöllum kom að óvörum

Snjóflóð féll í Bláfjöllum aðfaranótt fimmtudags. Einar Bjarnason

„Þetta kom okkur að óvörum. Það rigndi gríðarlega þennan sólarhring. Myndast höfðu hengjur í því vonda veðri sem var þarna. Það kom okkur á óvart hversu hratt þetta gerðist og hversu stórt þetta var,“ segir Magnús Árnason, framkvæmdastjóri Bláfjalla, um snjóflóðið sem féll á skíðasvæðinu aðfaranótt fimmtudags. Hann segir að málið sé litið alvarlegum augum en bendir á að skíðasvæðið sé ekki á lista yfir þau svæði þar sem mest snjóflóðahætta þykir vera samkvæmt upplýsingum frá Veðurstofu Íslands. Flóðið féll á milli Tvíburalyftu og Gosa á suðursvæði Bláfjalla. Svæðið umhverfis skíðaskálann er ekki á hættusvæði.

Unnið að hættumati

Á vef Veðurstofu Íslands kemur fram að unnið hafi verið að skíðasvæðahættumati á síðustu árum en vinnu er einungis lokið við hættumat í Hlíðarfjalli á Akureyri og á skíðasvæðinu í Oddsskarði á Austurlandi. Þar segir jafnframt að undirbúningsvinna sé komin af stað fyrir flest þeirra níu skíðasvæða sem einnig eru til skoðunar. Í framhaldinu verður snjóflóðahætta metin á minni skíðasvæðum.

Þegar snjóflóðahætta er metin á skíðasvæðum er landsvæðið skoðað í meiri smáatriðum en á þéttbýlissvæðum vegna þess að hugsanleg upptakasvæði eru í mörgum tilfellum nálægt skíðaleiðum eða skíðalyftum. Til viðbótar við hættu á snjóflóðum af náttúrulegum orsökum þarf að hafa í huga hættuna á því að skíðamenn eða vinnutæki setji af stað snjóflóð í bröttum brekkum.

Tvenns konar hættumat

Auður Kjartansdóttir hjá Veðurstofunni segir að hættumati á skíðasvæðum megi skipta í tvennt. Annars vegar hættumat B og hins vegar hættumat C. Til glöggvunar er hættumat A notað yfir snjóflóðahættu í þéttbýli. Samkvæmt snjóflóðahættumati B er óheimilt að staðsetja skála sem gist er í að næturlagi, hafa upphafssvæði skíðalyftu á barna- og byrjendasvæði, eða raðasvæði á barna- og byrjendasvæði ef hætta er á snjóflóði.

Samkvæmt hættumati C er óheimilt að hafa byggingar þar sem gera má ráð fyrir viðveru fólks að næturlagi, þar sem upphafssvæði er fyrir skíðalyftu, þar sem fólk safnast saman og á barna- og byrjendasvæði.

Starfsfólk metur hættuna

Magnús segir að dagsdaglega sé mat á snjóflóðahættu alfarið í höndum starfsmanna skíðasvæðanna. „Við ýtum reglulega niður snjóflóðum. Við komumst með troðara að ofanverðu til þess að ýta niður hengjunum. Ef það er einhver minnsti vafi á því að hengjur séu fyrir ofan lyftur þá lokum við þeim,“ segir Magnús en grípa hefur þurft til þess sex sinnum á síðustu tveimur árum. Hann segir að Veðurstofan telji almennt ekki mikla snjóflóðahættu í Bláfjöllum þó vissulega sé hættan til staðar. „Ein af þeim kröfum sem munu koma er sú að það verði sérþekking á snjóflóðahættu inni á skíðasvæðunum. Svo vill til að Samtök skíðasvæðanna eru í samvinnu við Veðurstofuna og nú stendur til að starfsfólk fari á námskeið um snjóflóðahættu. Það hefst á mánudaginn og þar verða einstaklingar frá flestum skíðasvæðum á landinu,“ segir Magnús.

Mega vera á hættusvæði

Á vef Veðurstofu Íslands segir að skíðalyftur og skíðaleiðir megi liggja um snjóflóða-hættusvæði en gerð er krafa um daglegt eftirlit og að möstur stólalyftna og kláfa standist reiknaðan ástreymisþrýsting. Aftur á móti er gerð krafa um að upphafsstöðvar lyftna og tilheyrandi raðasvæði séu á sæmilega öruggum svæðum sem og önnur safnsvæði og skíðaskálar. Sérstaklega strangar kröfur eru gerðar fyrir svæði þar sem börn safnast saman. Fyrir þau skíðasvæði sem standast ekki viðmiðin skal viðkomandi sveitarstjórn gera áætlun um úrbætur. Staðsetningu nýrra mannvirkja á skíðasvæðum skal skipuleggja frá upphafi með tilliti til snjóflóðahættu.