Milljón tré og dafna vel

Jóhannes Jóhannsson skógarbóndi á Silfrastöðum í Skagafirði áformar að gróðursetja allt að 15.000 skógarplöntur í landareign sinni á þessu sumri. Liðin eru 23 ár síðan Jóhannes snéri sér að skógrækt og fyrir fimm árum þótti saga til næsta bæjar þegar 1.000.000. skógarplantan í Silfrastaðalandi var sett í jörð. Nú nálgast þær 1,1 milljón og dafna vel. Það sjá vegfarendur sem aka fram Skagafjörð.

Silfrastaðir eru syðsti bær í Blönduhlíð og eru skógarlönd jarðarinnar frá Bólugili í norðri að Kotá í Norðurárdal, skammt áður en ekið er upp á Öxnadalsheiði. Þetta belti er alls um tíu km langt og eru efstu trén í um 400 metra hæð uppi við kletta.

„Þetta starf er heilmikið púl en afar skemmtilegt. Við getum farið á fjórhjólum hér um brekkurnar með plöntur til gróðursetningar. Okkur hefur gengið vel að undanförnu og á góðum degi náum við að koma 700 til 800 plöntum í jörð. En þegar við erum hér uppi í svona bröttum hlíðum verður þetta tafsamara,“ sagði Jóhannes þegar Morgunblaðsmaður hitti þau Þóru Jóhannesdóttur eiginkonu hans í síðustu viku. Þau voru þá að gróðursetja sprota við Kotá í Norðurárdalnum – og hvað annað en lerki? Reynslan sýnir að lerkið dugar einkar vel til dæmis í grýttum jarðvegi og þar sem hvassviðrasamt eða snjóþungt getur orðið.

Tek ekki peninga í gröfina

Skógræktarstarf á Silfrastöðum hófst 1991 og eru hæstu trén á svæðinu nú orðin um 10 m há. Talsvert er síðan byrjað var að grisja skóginn. Þó að það sé í smáum stíl enn sem komið er eru nytjarnar orðnar talsverðar. Nokkuð fellur til af spírum sem notaðar eru sem girðingarstaurar. Þá er sprek góður eldiviður.

„Tekjurnar af bændaskógræktinni eru ekki miklar til að byrja með. En peningarnir koma í fyllingu tímans. Eftir þrjátíu ár eða svo verður þessi skógur farinn að skila góðum smíðaviði – og raunar eru margir farnir að nýta tiltækt íslenskt timbur við framkvæmdir sínar. Skógurinn eykur verðgildi þessarar jarðar en sjálfsagt mun ég ekki lifa þá tíma að hafa mikinn afrakstur af þessu ræktunarstarfi. Hitt ber á að líta að maður tekur ekki peningana með sér í gröfina svo þetta breytir kannski ekki miklu. Það er góð tilfinning að búa í haginn fyrir komandi kynslóðir og skila landinu af sér í betra horfi en var. Að þessu leyti er ég ræktunarmaður þó að mér hafi ekki verið sýnt um slíkt meðan ég stundaði fjárbúskap,“ segir Jóhannes.

Hann segir þau Þóru munu stunda búskap á Silfrastöðum fram á næsta ár. Er þá ætlunin að Hrefna, dóttir Jóhannesar, sem er skógfræðingur, og Johann Holzt eiginmaður hennar taki við. Á annað hundrað bændur eiga aðild að Norðurlandsskógum. Skógrækt þessi er stunduð með timburframleiðslu í huga en einnig til landbóta, það er bætt skilyrði fyrir fuglalíf, ferðaþjónustu og fleira. Fyrir hverja gróðursetta plöntu fá bændur greiddar 15 kr. auk greiðslna fyrir sértækari verk.

Sama ætt hefur setið Silfrastaði í 130 ár. Jóhannes, sem er 65 ára að aldri, kom í sveitina með foreldrum sínum tveggja ára gamall og hefur átt þar heima síðan.

Skýr afrakstur

„Í fáu sér maður afrakstur starfs síns jafn skýrt og í skógrækt. Hér erum við með alls 470 hektara undir. Þá eru birkisprotar farnir að stinga sér upp hér á bökkum Norðurár og Héraðsvatna og ef að líkum lætur verður þar kominn fallegur birkiskógur eftir nokkra áratugi,“ segir Jóhannes að síðustu.