Innlent | mbl | 27.5.2016 | 14:44 | Uppfært 15:09

Námsmenn fái þrjár milljónir í styrk

Illugi Gunnarsson, mennta- og menningarmálaráðherra. mbl.is/Árni Sæberg

Námsmenn í fullu námi munu geta fengið 65 þúsund krónur í beinan styrk á mánuði samkvæmt frumvarpi Illuga Gunnarssonar menntamálaráðherra sem lagt verður fyrir Alþingi í næstu viku. Áfram verður líka veitt námsaðstoð í formi lána á hagstæðum kjörum.

Námsstyrkurinn verður 65 þúsund krónur á mánuði í alls 45 mánuði sem svarar til fimm hefðbundinna skólaára. Munu námsmenn geta ákveðið að taka eingöngu styrk eða styrk og lán eða jafnvel lán að hluta.

Heildarstyrkur getur numið allt að 2.925.000 krónum miðað við fulla námsframvindu og hámarkslán miðast við 15 milljónir á hvern námsmann.

Heildaraðstoð getur numið tæpum 18 milljónum króna, en yfir 99% nemenda falla undir það viðmið. Vextir lána munu hækka og verða fastir verðtryggðir 2,5%, að viðbættu álagi til að mæta afföllum af lánum sem er áætlað um 0,5%.

Grundvallarbreyting á námsaðstoð

Frumvarp um heildarendurskoðun laga um Lánasjóð íslenskra námsmanna var afgreitt úr ríkisstjórn á þriðjudag. Frumvarpið var samþykkt á fundum þingflokka stjórnarflokkanna og verður lagt fyrir Alþingi eftir helgi.

Um er að ræða grundvallarbreytingu á námsaðstoð ríkisins sem miðar að því að koma á fót blönduðum styrktarsjóði að norrænni fyrirmynd, að því er segir í fréttatilkynningu.

Markmið breytinga á lögunum er að tryggja áfram jafnan aðgang að námi, skapa aukið réttlæti og gegnsæi við úthlutun styrkja og að skapa fyrirsjáanleika fyrir námsmenn og lánasjóðinn. Jafnframt er markmiðið að tryggja námsmönnum fulla framfærslu og gefa þeim aukinn kost á að mennta sig án skuldsetningar.

Lánasjóður íslenskra námsmanna. mbl.is/Hjörtur

Helstu breytingarnar fela í sér eftirfarandi:

Þá munu nemendur nú fá fulla framfærslu í stað 90% framfærslu, samkvæmt frumvarpinu. Í stað þess að námsmenn á Íslandi þurfi að nota hluta af sumartekjum yfir skólaárið geta þeir í nýju námsstyrkjakerfi fengið fulla framfærslu í níu mánuði í stað 90%, eins og nú er. Full framfærsla fyrir næsta skólaár er áætluð tæpar 188 þúsund krónur á mánuði.

Eins verður hægt að sækja um heimild til að fresta helmingi hvers gjalddaga námslána vegna kaupa á fyrsta íbúðarhúsnæði í allt að 60 mánuði til að auðvelda ungu fólki íbúðarkaup.

Með þessu er greiðslubyrði námslána lækkuð á meðan ungar fjölskyldur koma þaki yfir höfuðið, sem jafnframt kann að auðvelda greiðslumat. Þá verður hægt að sækja um frestun á endurgreiðslu námslána vegna atvika sem valda tímabundnum fjárhagsörðugleikum í eitt ár í senn en að hámarki í þrjú ár samanlagt.

Iðn- og verknám verður áfram styrkhæft

Aðfaranám eða svokallað frumgreinanám fyrir einstaklinga sem orðnir eru 23 ára verður aðstoðarhæft. Hins vegar verður nám sem skipulagt er með vinnu ekki aðstoðarhæft. Nemendur 18 ára og eldri í iðn- og verknámi munu geta notið námsaðstoðar.

Þá verða styrkhæfi og endurgreiðsluskilmálar áþekkt og á Norðurlöndunum.

Hámarksendurgreiðslutími 40 ár

Veitt verður námsaðstoð í sjö ár (420 einingar) óháð námsferli í stað átta ára (480 einingar) þar sem girðingar eru varðandi nýtingu eininga á mismunandi námsstigum, t.d. er í dag eingöngu lánað fyrir 180 einingum í BA-námi. Til samanburðar veitir Noregur námsaðstoð fyrir 480 ECTS-einingum (8 árum), Danmörk og Svíþjóð fyrir 360 einingum (6 árum) og Finnland fyrir 300 einingum (5 árum).

Hámarksendurgreiðslutími lána verður 40 ár, en er 20 ár í Noregi, 7–15 ár í Danmörku, 25 ár í Svíþjóð og 30 ár í Finnlandi.

Uppgreiðslu skal ávallt vera lokið fyrir 67 ára aldur, en sambærilegt skilyrði miðast við 65 ára aldur í Noregi og 60 ár í Svíþjóð. Námsaðstoð verður ekki veitt 60 ára og eldri, en slík aðstoð er ekki veitt 45–65 ára og eldri í Noregi né 57 ára og eldri í Svíþjóð.

Endurgreiðslur verða fastar mánaðarlegar afborganir líkt og er á öllum hinum Norðurlöndunum í stað tekjutengdra afborgana eins og nú er, að því er segir í tilkynningunni.