Nafnið á nærri 100 ára sögu

Næstum hundrað ár eru liðin síðan frumherjar flugs hér á landi gerðu heitið Flugfélag Íslands að tákni fyrir hina miklu samgöngubyltingu sem flugferðum fylgdi. Nafnið hefur verið notað á fjögur félög, fyrst 1919 til 1920, síðan 1928 til 1931, þá 1940 til 1973 og loks frá 1997 þar til nú að nafnið Air Iceland Connect leysir það af hólmi.

Flugfélag Íslands hið fyrsta var stofnað í mars árið 1919. Fyrsta flugvélin sem Íslendingar fengu að kynnast kom hingað á vegum félagsins ósamsett með millilandaskipinu Villemoes um sumarið þetta sama ár. Hún var af svonefndri Avro-gerð 504K. Það tók sinn tíma að skrúfa hana saman en þegar því verki var lokið um haustið var henni flogið sitt fyrsta flug umhverfis Reykjavík. Þetta fyrsta flug Íslandssögunnar var 3. september. Vakti það óskipta athygli bæjarbúa. Flugmaðurinn var danskur, Cecil Faber að nafni; enginn Íslendingur hafði enn lært á þetta undratæki háloftanna. Með Faber voru tveir enskir vélamenn.

„Faber er listaflugmaður af fyrsta flokki,“ sagði Morgunblaðið í frétt sinni um flugið, daginn eftir að Avro-vélin hafði hringsólað yfir bænum. Flugfélagið fékk leyfi til að nota landspildu í Vatnsmýrinni sem flugvöll. Saga Reykjavíkurflugvallar er því orðin alllöng.

Meðal forgöngumanna þessa fyrsta flugfélags á Íslandi voru nokkrir af frumkvöðlum Eimskipafélagsins, sem stofnað hafði verið fimm árum fyrr, m.a. Sveinn Björnsson, síðar forseti, Eggert Claessen hæstaréttarlögmaður, Garðar Gíslason stórkaupmaður og Pétur A. Ólafsson konsúll. Ekki voru tengsl á milli félaganna en greinilegt var að stofnendur Eimskipafélagsins voru vakandi fyrir öllum nýjungum í samgöngum og flutningum. Framkvæmdastjóri félagsins var Halldór Jónsson kennari.

Flugfélag Íslands hélt til að byrja með uppi skemmtiferðum til ýmissa staða utan Reykjavíkur eftir því sem lendingarskilyrði leyfðu. Fyrsti farþeginn var Ólafur Davíðsson, útgerðarmaður í Hafnarfirði, sem var mikill áhugamaður um nýjungar og einn af fyrstu bílaeigendum hérlendis. Hugmyndin var að koma á föstum flugferðum um landið. Sumarið 1920 flaug Kanadamaður af íslenskum ættum, Frank Fredrickson, vélinni nokkrar ferðir. Þetta reyndist hins vegar dýrt sport og fjárskortur og erfið lendingarskilyrði víðast hvar komu í veg fyrir að mögulegt væri að hleypa föstum stoðum undir reksturinn til frambúðar. Hætti félagið starfsemi haustið 1920. Tími flugs á Íslandi var enn ekki runninn upp.

Flugfélag Íslands er líklega eitt þekktasta vörumerki hér á landi. mbl.is/Árni Sæberg

Samstarf við Þjóðverja

Tæpum áratug seinna var ný tilraun gerð til að hefja flugrekstur hér á landi og aftur undir nafninu Flugfélag Íslands. Var félagið stofnað 1. maí 1928 með 20 þúsund króna hlutafé. Var doktor Alexander Jóhannesson helsti frumkvöðull að stofnun félagsins í samstarfi við þýska flugfélagið Lufthansa. Fékk félagið síðsumars 1928 hingað vél af gerðinni Junkers F13 og fylgdu henni þrír Þjóðverjar; flugmaðurinn Fritz Simon, vélamaður og flugrekstrarstjóri. Flugvélin var nefnd Súlan og var fyrsta flugvél sem bar íslenska fánaliti.

Súlan fór í reglubundið farþega- og póstflug fimm sinnum á viku til ýmissa staða á landinu. Auk þess var hún um tíma leigð stjórnvöldum til síldarleitar og landhelgisgæslu. Sumarið 1929 fékk félagið aðra vél, sem nefnd var Veiðibjallan, og flaug henni Þjóðverjinn Arthur Neumann. Sumarið 1930 voru fluttar inn tvær nýjar vélar og fengu þær sömu nöfn og hinar eldri, sem seldar voru úr landi. Annarri vélinni flaug Sigurður Jónsson, fyrsti íslenski atvinnuflugmaðurinn. Hann hafði lært flug í Þýskalandi. Sumarið 1931 hóf annar íslenskur flugmaður störf hjá Flugfélagi Íslands, Björn Eiríksson, sem lært hafði í Bandaríkjunum. Óhöpp urðu til þess að félagið lagði upp laupana þetta sama ár; Veiðibjöllunni hvolfdi á Sundunum við Reykjavík og Súlunni á Pollinum við Akureyri. Félagið mátti ekki við þessum skakkaföllum í upphafi kreppunnar miklu og var starfseminni slitið.

Nafnið endurvakið 1940

Þriðja Flugfélag Íslands var stofnað á Akureyri 1937 en starfaði fyrst undir nafninu Flugfélag Akureyrar. Var Agnar Kofoed-Hansen helsti frumkvöðull þess og fékk stuðning Vilhjálms Þórs kaupfélagsstjóra. Tilgangur félagsins var að halda uppi flugferðum á milli Reykjavíkur og Akureyrar. Keypti félagið landvél af Waco-gerð og lét breyta henni í sjóflugvél. Fékk hún einkennisstafina TF-Örn. Agnar varð fyrsti flugmaður félagsins og jafnframt framkvæmdastjóri. Fyrsta flug Arnarins var með póst í byrjun maí 1938, en upp frá þeim degi hefur atvinnuflug verið stundað óslitið hér á landi.

Árið 1940 var nafni félagsins breytt í Flugfélag Íslands og hélst það nafn til 1973 þegar félagið var sameinað Loftleiðum undir nafninu Flugleiðir, nú Icelandair. Nafnið Flugfélag Íslands var svo endurvakið í febrúar árið 1997, þegar innanlandsflug Flugleiða og Flugfélag Norðurlands, sem hafði aðsetur á Akureyri, voru sameinuð.

Flugfélag Íslands breytir um nafn og heitir nú Air Iceland Connect. mbl.is/Árni Sæberg