Viðskipti | mbl | 24.8.2018 | 16:41 | Uppfært 25.8.2018 9:27

Horfi í fleira en krónur við kjarasamningagerð

Gylfi Zoëga hagfræðingur segir mörg tækifæri til að bæta lífskjör, þar sem þau ákvarðist ekki eingöngu af launum og neyslu, heldur einnig af húsnæðiskostnaði, vaxtastigi og frítíma. mbl.is/Ómar Óskarsson

Við gerð kjarasamninga þarf að taka tillit til fleiri þátta sem geta bætt lífskjör, en fjölda króna í launaumslaginu. Þetta segir Gylfi Zoëga, prófessor í hagfræði, í nýrri skýrslu sem hann vann fyrir forsætisráðuneytið og fjallað er um á vef ráðuneytisins.

Segir Gylfi mörg tækifæri vera til staðar til að bæta lífskjör án þess að skerða samkeppnishæfni útflutningsatvinnuveganna. Þá sé líka mikilvægt að niðurstaða kjarasamninga styðji við framkvæmd peningastefnu og stjórn ríkisfjármála, „þannig að forsendur verði fyrir lágu vaxtastigi, lágri verðbólgu, hagvexti og vaxandi kaupmætti“.

Ráðuneytið fékk Gylfa til að útbúa yfirlit um stöðu efnahagsmála í tengslum við samtal stjórnvalda og aðila vinnumarkaðarins í aðdraganda komandi kjarasamninga. Var markmiðið að fá greiningu á stöðu efnahagslífsins, áhættum og þeim áskorunum og tækifærum sem fram undan eru á næstu árum og skerpa með því umræður stjórnvalda og vinnumarkaðar, sem og umræður í samfélaginu almennt.

Voru drög að skýrslunni rædd á 10. fundi stjórnvalda og aðila vinnumarkaðarins 13. ágúst að því er fram kemur í fréttinni.

Gylfi segir mörg tækifæri til að bæta lífskjör, þar sem að þau ákvarðist ekki eingöngu af launum og neyslu, heldur einnig af húsnæðiskostnaði, vaxtastigi og frítíma svo dæmi séu tekin. Það sé því hægt að bæta lífskjör, án þess að skerða samkeppnishæfni útflutningsatvinnugreinanna.

Þetta segir Gylfi til að mynda hægt að gera með því að „lækka kostnað í bankakerfinu, bæta útreikning húsnæðisliðar vísitölu neysluverðs sem notuð er til verðtryggingar, gera áætlun um að koma upp ódýru húsnæði fyrir yngri kynslóðir, breytingu á tekjuskattskerfinu í þágu lægri tekju hópa og styttingu eða aukinn sveigjanleika vinnutíma“.

Þá segir Gylfi að við gerð kjarasamninga í haust þá muni það skipta höfuðmáli að samið verði um „raunhæfar hækkanir sem styðji við framkvæmd peningastefnu og stjórn ríkisfjármála þannig að áfram verði unnt að tryggja lága vexti, lága verðbólgu, áframhaldandi hagvöxt og vaxandi kaupmátt launa“.

Færa megi fyrir því rök að svigrúm til launahækkana sé minna nú en það var árið 2015, enda hafi hlutdeild launa í þjóðartekjum hækkað á þessum tíma og þá hafi innlendar launahækkanir veikt samkeppnisstöðu útflutningsatvinnugreinanna.