Fimmtán bækur tilnefndar

Tilnefningar til Íslensku bókmenntaverðlaunanna 2020 voru kynntar í sjónvarpsþættinum Kiljunni á RÚV rétt í þessu. Tilnefnt er í flokki fræðibóka og rita almenns efnis, barna- og ungmennabóka og fagurbókmennta, en fimm bækur eru tilnefndar í hverjum flokki. Alls voru 15 bækur tilnefndar eftir 18 höfunda.

Í fyrsta sinn í sögu verðlaunanna er sami höfundur tilnefndur í tveimur flokkum sama árið, en Arndís Þórarinsdóttir er bæði tilnefnd í flokki barna- og ungmennabóka og í flokki fagurbókmennta. Eftir því sem mbl.is kemst næst hefur það aðeins einu sinni áður gerst að höfundur fékk tvær tilnefningar sama árið, en það var þá í sama flokki því árið 2016 var Hildur Knútsdóttir tilnefnd fyrir tvær bækur í flokki barna- og ungmennabóka. 

Nýjar dómnefndir starfandi

Sú nýbreytni var tekin upp í ár að dómnefndir skila stuttri umsögn um allar tilnefndu bækurnar og má lesa umsagnirnar hér fyrir neðan. Önnur nýbreytni í ár var að Félag íslenskra bókaútgefenda, sem stendur fyrir verðlaununum, auglýsti síðsumars eftir einstaklingum á ólíkum aldri, með fjölbreyttan bakgrunn og menntun, til að velja athyglisverðustu bækur ársins í dómnefnd Íslensku bókmenntaverðlaunanna. Samtals bárust 273 umsóknir frá áhugasömum bókaunnendum.

Formenn dómnefndanna þriggja, sem valið hafa tilnefningarnar, munu koma saman ásamt Ingunni Ásdísardóttur, sem er forsetaskipaður formaður, og velja einn verðlaunahafa úr hverjum flokki. Verðlaunaupphæðin er ein milljón króna fyrir hvert verðlaunaverk, sem Félag íslenskra bókaútgefenda kostar. Verðlaunin verða afhent í 32. sinn um mánaðarmótin janúar-febrúar á komandi ári af forseta Íslands, Guðna Th. Jóhannessyni. 

Tilnefningar í flokki fræðibóka og rita almenns efnis

Eftirfarandi höfundar eru tilnefndir í flokki fræðibóka og rita almenns efnis:

• Erla Hulda Halldórsdóttir, Kristín Svava Tómasdóttir, Ragnheiður Kristjánsdóttir og Þorgerður H. Þorvaldsdóttir fyrir Konur sem kjósa – aldarsaga sem Sögufélag gefur út. „Bókin er afrakstur mikilvægrar og vandaðrar fræðilegrar rannsóknar á jafnréttisbaráttunni á Íslandi í 100 ár, en einnig á stjórnmála- og menningarsögunni. Uppsetning bókarinnar er áhugaverð og hönnunin nýstárleg þar sem fjöldi ljósmynda, veggspjalda og úrklippa eru notaðar til að glæða söguna lífi.“
• Gísli Pálsson fyrir Fuglinn sem gat ekki flogið sem Mál og menning gefur út. „Aldauða dýrategunda hefur ekki verið gefinn mikill gaumur til þessa hér á landi. Því er mikill fengur að þessari bók, sem beinir sjónum okkar m.a. að útrýmingarhættu og margvíslegum umhverfisvanda sem við stöndum frammi fyrir. Geirfuglabækur tveggja breskra fræðimanna sem héldu í Íslandsleiðangur 1858 og höfundur hefur rannsakað í þaula varpa nýju ljósi á sögu og örlög síðustu geirfuglanna við strendur landsins.“
• Kjartan Ólafsson fyrir Draumar og veruleiki – Um Kommúnistaflokkinn og Sósíalistaflokkinn sem Mál og menning gefur út. „Verkið er yfirgripsmikið og varpar áhugaverðu ljósi á stjórnmála- og stéttasögu vinstri manna hér á landi á 20. öldinni af miklu innsæi og hreinskilni. Um er að ræða tímamótarit þar sem nýjar og áður óaðgengilegar heimildir eru nýttar.“
• Pétur H. Ármannson fyrir Guðjón Samúelsson húsameistari sem Hið íslenska bókmenntafélag gefur út.  „Vandað og löngu tímabært ritverk um fyrsta Íslendinginn sem lauk háskólaprófi í byggingarlist á síðustu öld. Líf Guðjóns Samúelssonar húsameistara var helgað starfi hans og list. Saga hans og ævistarfsins er vel og skilmerkilega rakin í bókinni. Höfundur byggir á víðtækum rannsóknum sínum og djúpum skilningi á viðfangsefninu. Fjölmargar myndir og uppdrættir prýða bókina.“ 
• Sumarliði R. Ísleifsson fyrir Í fjarska norðursins : Ísland og Grænland – viðhorfasaga í þúsund ár sem Sögufélag gefur út. „Höfundi tekst að færa lesendum efni rannsóknar sinnar á mjög aðgengilegan og skýran hátt, þar sem hann varpar ljósi á rúmlega 1000 ára viðhorfasögu gagnvart íbúum þessara eyja. Bókin er glæsilegt og eigulegt rit, fallega hönnuð og vel myndskreytt.“

Dómnefndina skipuðu Björn Pétursson, Jóhanna Kristín Jóhannesdóttir og Einar Örn Stefánsson, sem var formaður nefndarinnar. 

Tilnefningar í flokki barna- og ungmennabóka

Eftirfarandi höfundar eru tilnefndir í flokki barna- og ungmennabóka:

• Arndís Þórarinsdóttir og Hulda Sigrún Bjarnadóttir fyrir Blokkin á heimsenda sem Mál og menning gefur út. „Frumleg og athyglisverð bók. Fyndin og áreynslulaus frásögn með snjöllum lausnum sem bera hugmyndaauðgi höfunda glöggt vitni. Mikilvægi samheldni og vináttu eru ákveðið meginstef í sögu sem deilir með sterkum hætti á neysluhyggju Vesturlanda. Loftslagsváin er alltumlykjandi en sterkum boðskapnum er aldrei þröngvað upp á lesandann heldur er hann borinn snyrtilega fram með húmor í aðalhlutverki.“
• Hildur Knútsdóttir fyrir Skógurinn sem JPV útgáfa gefur út. „Djúp og afar vel skrifuð spennusaga um úthugsaða ævintýraveröld sem höfundur hefur lagt mikla vinnu í að skapa og gera trúverðuga, með heillandi vangaveltum um vísindin og hið yfirnáttúrulega. Lesandinn er rækilega minntur á hvernig nútíma lifnaðarhættir gætu leitt mannkynið á glapstigu, án þess að boðskapurinn yfirtaki skemmtilega og oft æsispennandi atburðarás.“
• Kristín Björg Sigurvinsdóttir fyrir Dulstafir – Dóttir hafsins sem Björt – Bókabeitan gefur út „Áhrifarík bók þar sem höfundur dregur upp ljóslifandi mynd af fullsköpuðum ævintýraheimi. Sorg og missi eru gerð falleg skil sem og leitinni að hugrekki og innri styrk. Frásögnin er örugg, lýsandi og afar myndræn en þó skilur höfundur eftir rými til túlkunar og lesturs á milli línanna. Framhaldsins verður beðið með eftirvæntingu.“
• Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir fyrir Grísafjörður sem Salka gefur út. „Hlý og afar skemmtileg saga, raunsæ en þó með heillandi ævintýrablæ. Saga um hversdagsleikann með öllum sínum áskorunum og fólkið sem skiptir okkur mestu máli, en líka vináttu úr óvæntri átt, hjálpsemi og það að engum er alls varnað. Vandaðar myndir höfundar bæta heilmiklu við söguna ásamt fallegum frágangi og sniðugum fylgihlutum.“
• Yrsa Sigurðardóttir fyrir Herra Bóbó, Amelía og ættbrókin sem Veröld gefur út. „Heilsteypt og drepfyndin bók þar sem einstakt hugmyndaflug fær að blómstra. Óhefðbundinn sögumaður nýtur sín afar vel í bráðsniðugum lýsingum höfundar á tilfinningalífi hans og sýn á heiminn. Skemmtileg ærslasaga með klassískan boðskap um gildi sannrar vináttu. Einfaldar en stórskemmtilegar myndir falla vel að textanum og gera söguna enn betri.“ Þess má geta að Kristín Sól Ólafsdóttir gerði myndirnar.

Dómnefndina skipuðu Einar Eysteinsson, Katrín Lilja Jónsdóttir og Hrund Þórsdóttir, sem var formaður nefndarinnar.

Tilnefningar í flokki fagurbókmennta

Eftirfarandi höfundar eru tilnefndir í flokki skáldverka:

• Arndís Þórarinsdóttir fyrir Innræti sem Mál og menning gefur út. „Í þessari fyrstu ljóðabók Arndísar Þórarinsdóttur er að finna leiftrandi lýsingarnar á meitluðum og frumlegum efnistökum sem skilja mikið eftir sig.“
• Auður Ava Ólafsdóttir fyrir Dýralíf sem Benedikt bókaútgáfa gefur út. „Heimspekilegar vangaveltur um lífið, dauðann og mannskepnuna sem dýrategund einkennir þessa sjöundu skáldsögu Auðar Övu Ólafsdóttur. Persónusköpunin í þessum fallega texta er bæði heillandi og eftirminnileg.“
• Elísabet Kristín Jökulsdóttir fyrir Aprílsólarkuldi sem JPV útgáfa gefur út. „Aprílsólarkuldi er tilfinningarík og ljóðræn frásögn um föðurmissi, ást, sorg og geðveiki. Næmni Elísabetar Jökulsdóttur sem sést hefur í ljóðum hennar skilar sér í vel í skáldsagnaforminu.“
• Jónas Reynir Gunnarsson fyrir Dauði skógar sem JPV útgáfa gefur út. „Jónas Reynir Gunnarsson tæpir á helstu málum samtímans í þessari þriðju skáldsögu sinni. Fjallað er á margræðan hátt um tengsl náttúru og manns, innri átök hans og hið óumflýjanlega í tilverunni.“
• Ólafur Jóhann Ólafsson fyrir Snerting sem Veröld gefur út. „Í Snertingu eftir Ólaf Jóhann Ólafsson er dregin upp sannfærandi mynd af samfélaginu og aðstæðum fólks af ólíkum uppruna. Nútíð og fortíð er listilega fléttað saman þannig að úr verður skáldsaga sem skiptir máli.“

Dómnefndina skipuðu Guðrún Lilja Magnúsdóttir, Hildur Ýr Ísberg og Jóhannes Ólafsson, sem var formaður nefndarinnar.

Lagðir fram 144 titlar frá 36 útgefendum

Samkvæmt upplýsingum frá Félagi íslenskra bókaútgefenda voru í ár samtals lagðar fram 144 titlar frá 36 útgefendum í öllum þremur flokku. Í flokki fræðibóka og rita almenns efnis voru lögð fram 37 verk frá 20 útgefendum. Í flokki barna- og ungmennabóka voru lögð fram 46 verk frá 17 útgefendum. Í flokki skáldverka voru lögð fram 61 verk frá 18 útgefendum.

• 1 blogg um fréttina

Bloggað um fréttina

• Jóhannes Ragnarsson: Eru náttúrulausar kérlíngabækur og steingeldir glæpareyfarar eitthvað til að verðlauna?