Drómasýki líklegri hjá sýktum en bólusettum

Vísindamenn sem rannsakað hafa tengsl bólusetningar við H1N1-inflúensuveirunni sem olli svínaflensunni og drómasýki komust að þeirri niðurstöðu „að engin sannanleg tengsl væru milli bólusetningar gegn H1N1-inflúensuveirunni og drómasýki“ nema í algjörum undantekningartilvikum hjá börnum og unglingum sem bólusett voru með Pandremix-bóluefninu. 

„Hins vegar verður að taka einnig með í reikninginn að líklega voru einstaklingar sem sýktust af H1N1-inflúensuveirunni í enn meiri áhættu á að þróa með sér drómasýki en þeir sem voru bólusettir með Pandemrix-bóluefninu.“

Frétt af mbl.is

„Aldrei aftur“

Þetta er á meðal þess sem kemur fram í svari Björns Rúnars Lúðvíkssonar, prófessors í ónæmisfræði við HÍ og yfirlæknis ónæmisfræðideildar Landspítala, á Vísindavefnum. Spurningin sem Björn svarar er: „Er það rétt að bólusetning við svínainflúensu hafi valdið drómasýki?“

Margvísleg langvarandi veikindi komu í ljós hjá hluta þess fólks sem sýktist af H1N1-inflúensuveirunni sem olli svínaflensunni.

Björn Rúnar Lúðvíksson, yfirlæknir ónæmisfræðideildar Landspítala og prófessor í ónæmisfræði.

Hér að neðan má lesa svar Björns í heild sinni en það er einnig að finna á Vísindavefnum.

Fyrir um áratug skall á heimsbyggðina skæður inflúensufaraldur sem fékk nafnið svínainflúensan þar sem veiran sem olli sýkingunni (e. pandemic H1N1/09 virus, eða til einföldunar H1N1-inflúensuveira) var um margt lík inflúensuveiru sem fannst meðal annars í svínum. Meðan á faraldrinum stóð 2009 – 2010 var hrundið af stað víðtækum bólusetningum vegna þeirra alvarlegu einkenna, sjúkdómsmyndar og dauðsfalla sem sýkingunni fylgdi. Sú aðgerð varð til þess að fjölda mannslífa var bjargað og þann 10. apríl 2010 gat Alþjóðaheilbrigðistofnunin (WHO) lýst því yfir að þessum heimsfaraldri væri lokið.

Margvísleg langvarandi veikindi komu í ljós hjá hluta þess fólks sem sýktist af völdum H1N1-inflúensuveirunnar. Einnig fór að bera á háværri umræðu varðandi hugsanleg tengsl sýkingarinnar við drómasýki (e. narcolepsy). Drómasýki lýsir sér meðal annars með skyndilegri syfju og svefnflogum, en er mjög sjaldgæf með algengi á bilinu 20 – 50 á hverja 100.000 einstaklinga á ári. Til eru tvö form sjúkdómsins þar sem annað er talið vera sjálfsónæmissjúkdómur sem veldur skemmdum á hypókretín-myndandi (e. hypocretin) taugum í undirstúku heilans. Upp úr 2010 var farið að velta fyrir sér hvort þar væru hugsanlega tengsl við bólusetningu gegn H1N1-inflúensuveirunni og var það oftast nefnt í tengslum við Pandemrix-bóluefnið.

Talið er að um 30,5 milljónir manna hafi verið bólusettir í Evrópu með lyfinu. Innan þessara landa voru að minnsta kosti átta mismunandi bóluefni notuð, af þeim voru þrjú sem innihéldu svonefnda ónæmisglæða (e. adjuvant) til að koma af stað ónæmissvari. Í Bandaríkjunum voru um það bil 90 milljónir manna bólusettir, en ekkert þeirra bóluefna voru með ónæmisglæða. Ónæmisglæðar eru mikilvægir í mörgum mismundi tegundum bóluefna til að kveikja á ónæmissvari gegn því sýklaprótíni sem við viljum að ónæmiskerfið myndi vörn og minni gegn.

Vandi þessa máls er að verulega erfitt getur verið að leggja áreiðanlegt mat á það hvort um raunveruleg tengsl geti verið að ræða milli sjaldgæfra sjúkdóma (til dæmis drómasýki) og bólusetningar þegar um svo víðtæka þátttöku er að ræða. Áður en bólusetningar hófust fór einnig að bera á hugsanlegri aukningu á nýgengi drómasýki, sem var meðal annars tengt við sýkingu með H1N1-inflúensuveirunni. Niðurstöður nýlegrar safngreiningar (e. meta-analysis) þar sem niðurstöður 662 rannsókna voru metnar^[1] lögðu gott heildarmat á það sem vitað er um hugsanlegt samband drómasýki við bólusetningu gegn svínaflensunni. 

Niðurstöðurnar er varða Pandemrix-bóluefnið bentu til þess að þegar allt var skoðað hafi algengi drómasýki meðal bólusettra barna verið um 5,4 tilfelli fyrir hverja 100.000 bólusettra og um 1 tilfelli fyrir hverja 181.000 bólusettra hjá fullorðnum. Þetta er töluvert lægra en heildaralgengi sjúkdómsins á ári hverju. Þegar kom að öðrum bóluefnum voru engin tengsl milli bólusetningar og drómasýki. Átti þetta bæði við bóluefni með og án ónæmisglæða.

Höfundar greinarinnar komust því að þeirri niðurstöðu að engin sannanleg tengsl væru milli bólusetningar gegn H1N1-inflúensuveirunni og drómasýki, nema hugsanlega sem verulega sjaldgæf hliðarverkun meðal barna og unglinga í þeim tilvikum þegar Pandemrix-bóluefnið var notað. Hins vegar verður að taka einnig með í reikninginn að líklega voru einstaklingar sem sýktust af H1N1-inflúensuveirunni í enn meiri áhættu á að þróa með sér drómasýki en þeir sem voru bólusettir með Pandemrix-bóluefninu.

Að endingu er rétt að minna á að veruleg og margvísleg önnur heilsufarsleg einkenni fylgdu þessum skæða heimsfaraldri inflúensu, rétt eins og við sjáum með víðtækari hætti í núverandi heimsfaraldri SARS-CoV-2 með ófyrirséðum langtímaáhrifum.

• 1 blogg um fréttina

Bloggað um fréttina

• Þorsteinn Siglaugsson: Öllu tjaldað til