Magnús Gottfreðsson, prófessor og yfirlæknir á Landspítala, segir að strax sé farið að tala um að herða sultarólarnar þrátt fyrir að orrustan við kórónuveiruna sé ekki búin. „Það sendir skrýtin skilaboð, segir Magnús í viðtali við Læknablaðið.
Vísar Magnús þar til aðhaldskröfunnar sem nú er gerð á Landspítalann. „Ég spyr mig hvort þetta séu skilaboðin sem almenningur vill senda inn í heilbrigðiskerfið eins og staðan er? Ég er ekki viss um að það sé þannig.“
Magnús bendir á veika stöðu íslenska heilbrigðiskerfisins fyrir faraldurinn í viðtali við Gunnhildi Örnu Gunnarsdóttur í Læknablaðinu. „Við megum ekki gleyma því að við erum með minni getu til að takast á við svona áföll en margar aðrar þjóðir því við erum með fremur lítið heilbrigðiskerfi og einangruð í Norður-Atlantshafi. Við getum til að mynda ekki leitað til nágrannaríkja, sent sjúklinga á milli landa eins og gert hefur verið á meginlandi Evrópu.
Einnig er gjörgæslan hjá okkur lítil, eins og margoft hefur komið fram, og erfitt að stækka hana. Þetta er ekki eins og að kaupa eitt sett af tækjum og málið er leyst. Það er flókið að byggja strúktúrinn upp og margir hlekkir í þeirri keðju.“ Hann heldur áfram: „Eitt af því sem lengi hefur verið vanrækt í heilbrigðiskerfinu er fjármögnun vísindastarfs og efling háskólahlutverks Landspítala. Við aðstæður sem þessar skiptir öllu máli að spítalinn og heilbrigðiskerfið hafi burði til að rækja rannsókna- og menntunarhlutverk vel. Viðbrögð okkar verða að byggjast á þekkingu.“ Hann óttast að þegar þessi faraldur sé frá verði ekki byggt upp fyrir næsta áfall.
„Ég tel reyndar að sagan sýni að við lærum mest af mistökum, þannig að ef við sleppum tiltölulega vel frá þessum faraldri erum við ekki jafn líkleg til þess að læra af honum,“ segir Magnús.
Í viðtalinu vísar hann til undirskriftarlistans frá árinu 2016 er 80 þúsund Íslendingar skrifuðu undir lista um aukin framlög til heilbrigðiskerfisins.
„80.000 manns skrifuðu til dæmis árið 2016 undir undirskriftarlista um að efla heilbrigðiskerfið og bæta fjármögnun þess. Mjög margir þeirra sem sitja á þingi í dag sitja þar út á slík loforð en núna voru að birtast tölur frá OECD sem sýna að þetta hlutfall hefur lítið sem ekkert breyst.“
Magnús bendir á að strax og talan haggist ögn upp á við sé farið fram á niðurskurð.
„Tölurnar sýna að stjórnmálamenn eiga mjög erfitt með að standa við loforð um að efla kerfið, jafnvel þó að þeir lýsi því hátíðlega yfir að setja málið á oddinn. Á sama tíma upplifum við hér á spítalanum, sem hefur verið meira og minna í krónískri krísu frá því að spítalarnir voru sameinaðir, að gengið sé fram með óraunhæfum kröfum um niðurskurð,“ segir hann. „Maður er hugsi yfir yfir þessu í ljósi þess sem á undan er gengið.“
Hefur vilji almennings þá áhrif? „Mér sýnist ekki,“ svarar hann í Læknablaðinu. „Þessar tölur tala sínu máli. Nú efast ég ekki um góðan ásetning þegar orð um að efla kerfið eru sögð. En ásetningur er eitt og raunveruleg framkvæmd er annað.“ Hann vill þó ekki gera lítið úr þeim breytingum sem gerðar hafi verið og bendir á að heilsugæslan hafi verið efld.
„Staðreyndin er þó sú að kerfið í heild sinni hefur verið vanfjármagnað lengi. Fjármagn hefur nýlega verið fært frá spítalanum til heilsugæslunnar. Það er pólitísk ákvörðun með sínum rökum, en það var ekki beðið um það. Almenningur var að biðja um betri fjármögnun kerfisins í heild og við stöndum samt nánast á sama punktinum.“ Hann segir það dapurlegt.
„Ég er hissa á að þetta skuli ekki vera rætt meira. Ég velti því fyrir mér hvort það verði þannig áfram þegar fer að nálgast kosningar,“ segir hann. „Ef menn gera ekki ráð fyrir að þurfa að standa við loforðin í fjárlögum þá standa menn ekki við loforðin, hvað sem þeir svo segja í ræðustól,“ segir Magnús meðal annars í viðtalinu en hér má lesa viðtalið í heild.