Jóhann Sigurjónsson læknir á Ísafirði, sem búsettur er í Lundi, gagnrýnir að fólki sem skráir sóttkvíarstað við komuna til landsins utan höfuðborgarsvæðisins sé skipað að keyra beint á sóttkvíarstaðinn, óháð færð, tíma dags, lengd fyrra ferðalags og þess sem koma skal. Jóhann vonast til þess að með breytingum á framkvæmdinni sé hægt að afstýra slysum.
Jóhann hefur sjálfur þrívegis ferðast til Íslands síðan reglur um tvöfalda skimun á landamærum tóku gildi og alltaf fengið sömu skilaboðin, að keyra beint til Ísafjarðar, ekki hvíla sig á leiðinni.
Jóhann skrifaði færslu á Facebook um málið í gærkvöldi og kallar eftir breytingum. Tilefni færslunnar er banaslys sem varð í Skötufirði á laugardag.
„Það er að sjálfsögðu of snemmt að fullyrða um orsakir slyssins í Skötufirði á laugardaginn, en nokkrar staðreyndir liggja fyrir: Fólk var á ferð snemma morguns við mjög slæm akstursskilyrði í krapa, hálku, myrkri, lágskýjuðu og hafði verið á ferð alla nóttina að undangengnu löngu ferðalagi frá útlöndum,“ skrifar Jóhann.
„Af eigin reynslu geri ég ráð fyrir að lagt hafi verið að fólki að koma sér tafarlaust á þann sóttkvíarstað sem það hafði skráð á heimkoma.covid.is fyrir komu til landsins.“
Jóhann tekur skýrt fram að hann gagnrýni ekki sóttvarnaaðgerðir yfirvalda sem slíkar. Ríkjandi fyrirkomulag með tvöfaldri skimun fólks við komu til landsins og sóttkví á milli er, að hans mati, vel heppnuð og skilvirk leið til að hefta smit frá útlöndum. Þá sé ekki ætlun hans að vekja reiði í garð þeirra sem starfa við landamæravörslu.
„Aftur á móti ætla ég hér að neðan að benda á alvarlegar misfellur í framkvæmdinni; nefnilega að yfirvöld etji þreyttum ferðalöngum út í að keyra um landið þvert og endilangt í vondu veðri og afleitri færð á vegum,“ skrifar Jóhann.
Síðan í haust hefur hann þrisvar lagt leið sína til Ísafjarðar vegna vinnu. Í öll skiptin hefur hann kosið að undirgangast tvöfalda skimun með sóttkví á milli.
„Frá því í haust hef ég haft áhyggjur af þeirri áherslu sem lögð er á að fólk, sem kemur til landsins, komi sér milli landshluta án tafar og án tillits til vegalengda, veðurs, færðar á vegum og ferðatíma áður en fólk lendir í Keflavík. Mér hefur fundist augljós áhættan við að etja fólki í slík ferðalög, en talað fyrir algerlega daufum eyrum fulltrúa yfirvalda í Keflavík,“ skrifar Jóhann.
Fyrir komu til Íslands þurfa ferðalangar að skrá einn dvalarstað fyrir komandi sóttkví á heimkoma.covid.is. Ekki er mögulegt að skrá fleiri dvalarstaði. Jóhann hefur sjálfur skráð heimilisfang foreldra sinna á Ísafirði þar sem hann hefur ætlað sér að dveljast. Í landamærabæklingi sem ferðamenn fá afhentan við komuna til landsins kemur fram að ef brýna nauðsyn beri til megi gista eina nótt í sóttkví nærri landamærastöð áður en ferðast er til endanlegs dvalarstaðar í sóttkví.
„Í mínu tilviki hef ég verið að lenda um kaffileytið og átt ca. 6-7 klst. ferðalag að baki við komu til Keflavíkur. Í öll skiptin hefur samtal mitt við landamæravörðinn verið nokkurn veginn á sama veg. Höfuðáhersla hefur verið á að brýna fyrir mér að koma mér sem fyrst á sóttkvíarstað,“ skrifar Jóhann.
Í fyrstu ferð hans til landsins í septembermánuði spurði hann sérstaklega hvort hann mætti gista í eina nótt í mannlausu húsnæði sem hann hefur aðgang að í Reykjavík og halda áfram ferðinni morguninn eftir.
„Ég bar fyrir mig þreytu eftir langt ferðalag, veðurspá sem var betri daginn eftir og að ég kysi að keyra í dagsbirtu. Svarið var einfalt og afdráttarlaust: Nei. – Þreyta ökumanns, tími sólarhrings og birtuskilyrði teldust ekki gildar ástæður til að hangsa á leiðinni. Ég maldaði í móinn og bar fyrir mig umferðaröryggi og spurði líka hvernig væri ef veður væri vont og færð á vegum slæm. Mér var tjáð skýrt og afdráttarlaust að veður og færð á vegum teldist ekki nauðsynleg ástæða til að tefja för, nema ef vegir væru beinlínis lokaðir,“ skrifar Jóhann.
Hann segir að þetta fyrirkomulag hafi vakið furðu hans og ákvað hann því að spyrja hvort hann mætti stoppa til að pissa eða fá sér frískt loft til að halda sér vakandi.
„Svarið var: Nei – Það má strangt til tekið ekki yfirgefa bifreiðina - Á fáförnum slóðum gæti maður tekið sénsinn en væri eftir sem áður brotlegur við sóttvarnarlög,“ skrifar Jóhann.
„Ég kom síðast til landsins fyrir rúmri viku síðan, einn í fylgd 3 ára sonar míns sem ég bar á handleggnum og við báðir þreyttir í samtali við landamæravörð. Skilaboðin voru þau sömu og áður: Hunskist á áfangastað, án tafar – Gildir einu hvort það er í Hafnarfirði eða á Ísafirði.“
Jóhann tekur fram að hann hafi í öll skiptin hunsað boð yfirvalda og gist í eina nótt fyrir sunnan áður en hann keyrði til Ísafjarðar. Þannig hafi hann getað keyrt úthvíldur til Ísafjarðar í dagsbirtu daginn eftir.
„Ég er búinn að ergja mig talsvert á þessu og tjáð mig um þetta við vini og vandamenn. Nú sé ég eftir að hafa hingað til verið of mikil gunga til að koma óánægju minni á framfæri við yfirvöld af ótta við sektarboð upp á hundruð þúsunda króna. Á Íslandi hefur nefnilega verið grunnt á refsigleðinni í faraldrinum og hávært ákall verið uppi um að finna og góma sökudólga sem ekki fara eftir sóttvarnarreglum og helst tjarga þá og fiðra opinberlega. En eftir nýliðna helgi er mér alveg sama. Ef það mætti verða til þess að vekja einhvern til umhugsunar - og mögulega afstýra viðlíka hryllingi og þeim sem við stóðum frammi fyrir í Djúpinu um helgina – þá myndi ég glaður láta tjarga mig, fiðra og féfletta,“ skrifar Jóhann.
Hann telur það augljós mistök af hálfu yfirvalda að hvetja landsbyggðarfólk ekkki beinlínis til þess að dvelja eina nótt nærri Keflavíkurflugvelli áður en lengra er haldið á ferðalaginu.
„Það er minni háttar tæknileg hindrun að gefa fólki kost á að skrá áningarstað á covid.is. – Mér skilst að fjöldi gististaða á SV-horninu bjóði upp á hagstæða gistingu í sóttkví en þeim upplýsingum er ekki haldið að fólki. – Óháð heimsfaraldrinum hefði það verið kærkomið tækifæri fyrir yfirvöld að vekja ferðalanga til umhugsunar um mikilvægi hvíldar og þá gríðarlegu áhættu sem fylgir því að vera syfjaður við akstur. Þvert á móti hafa yfirvöld hingað til kosið að etja syfjuðum ferðalöngum út í langferðir við misjöfn akstursskilyrði og hótað háum fjársektum ef þeir hunskast ekki úr sporunum,“ skrifar Jóhann.
Hann tekur fram að með orðum sínum er hann hvorki að áfellast neinn né að kalla eftir því að einhver verði dreginn til ábyrgðar.
„Einhver spekingur sagði einhvern tímann eitthvað á þá leið að ekki ætti að dæma fólk af mistökum sínum, heldur af því hvernig það bregst við þeim og dregur af þeim lærdóm. Ef það kemur á daginn að enginn vill horfast í augu við vankanta og mistök í upplýsingagjöf til landsbyggðarfólks sem á leið um Keflavíkurflugvöll um þessar mundir þá vofir áfellisdómurinn yfir,“ skrifar Jóhann og að lokum:
„Það er einlæg ósk mín að það sem eftir lifir vetrar verði þessu vinnulagi breytt: Að þeir ferðalangar sem skrá sóttkvíarstað utan SV-hornsins verði beinlínis hvattir til að huga að hvíld og akstursskilyrðum og minntir á að leyfilegt sé (og mögulegt gegn vægu gjaldi) að finna áningarstað áður en ekið er af stað.“