Saga jarðhræringa í Svartsengi
Setja bókamerki
Land hefur tekið að rísa að nýju á Reykjanesskaga og það hratt, eins og greint var frá um helgina. Miðja landrissins er nærri Bláa lóninu og Svartsengi.
Ármann Höskuldsson, prófessor í eldfjallafræði við Háskóla Íslands, segir þróunina framhald af því sem hefur verið í gangi síðustu ár og að eðlilegt sé að virknin færi sig á milli kerfa, þar sem allur Reykjanesskagi sé nú undir.
Segir hann þá staðreynd þó valda áhyggjum, einkum ef virknin færi sig yfir í Eldvörp (Svartsengiskerfið), forna gígaröð vestnorðvestan af Grindavík. „Þá er styttra í mikilvæga innviði og mannvirki.“
12-15 misgömul hraun innan kerfisins
Sex eldstöðvakerfi eru á Reykjanesskaga. Reykjaneskerfi er vestast, þá Svartsengiskerfi, Fagradalsfjallskerfi, Krýsuvíkurkerfi og Brennisteinsfjallakerfi. Hengilskerfi er svo austast.
Svartsengiskerfi er um sjö kílómetra breitt og að minnsta kosti 30 kílómetra langt, allt á landi. Gosstöðvar eru á syðstu 17 kílómetrum kerfisins en í kerfinu hafa aðeins orðið hraungos á gossprungum eftir að land varð íslaust.
Kerfið skiptist í tvær gosreinar, Svartsengisrein og Eldvarparein. Oftast hefur gosið á Svartsengisrein sem er milli Þorbjarnarfells og Sundhnúks. Eldvarparein liggur um Eldvörp.
Alls hafa verið aðgreind 12-15 misgömul hraun innan kerfisins. Nokkur komu upp í kringum ísaldarlokin en annars er lítið vitað um aldursdreifingu þeirra fyrr en kemur að þeim sem eru yngri en 3.500 ára.
Yngstu hraunin síðan skömmu eftir fall miðaldalagsins
Hraunin úr gosunum eru misstór en tvö þeirra yngstu eru líklega stærst. Í Svartsengisreininni hefur gosið tvisvar á síðustu rúmum 3.000 árum en þrisvar í Eldvarpareininni. Yngstu hraunin eru þrjú, frá því skömmu eftir að miðaldalagið féll.
Eldvarpahraun er þeirra vestast. Gossprunga þess nær átta kílómetra til norðausturs frá sjó og er hraunið um 20 ferkílómetrar að stærð.
Illahraun er komið úr stuttri gígaröð um 1.200 metrum austan við Eldvörp og liggja hraunin saman á kafla. Það er um þrír ferkílómetrar að stærð. Orkuverið í Svartsengi stendur á Illahrauni og Bláa lónið stendur við norðurhjara þess.
Arnarseturhraun er norðaustast og kom meginhluti þess upp á 500 metra langri gossprungu í Gíghæð. Arnarseturshraun er um 22 ferkílómetrar að stærð. Gossprungukerfið í þessum hraunum er 14 kílómetra langt og samanlagt flatarmál þeirra er um 45 ferkílómetrar.
Áhyggjur löngu tímabærar
Þorvaldur Þórðarson, prófessor í eldfjalla- og bergfræði, segir löngu tímabært að hafa áhyggjur af mögulegu eldgosi í grennd við Bláa lónið og Svartsengi. Ekki þurfi að hafa mörg orð um þær afleiðingar sem það gæti haft á innviði og byggð.
Land hefur risið hratt við fjallið Þorbjörn og segir Þorvaldur áhugavert að á sama tíma hafi hægst á landrisinu við Fagradalsfjall. Það gæti þýtt að kvikan sé frekar að leita upp í grennd við Þorbjörn en Fagradalsfjall.
Stór kvikugeymir er undir Reykjanesskaga, á um 10 til 15 kílómetra dýpi að sögn Þorvaldar.
„Það er þó alveg ómögulegt að segja til um hvort það komi eldgos þar [við Þorbjörn] eða við Fagradalsfjall. Tíminn verður bara að leiða það í ljós,“ segir hann.
Þetta eru ráðherrar ríkisstjórnarinnar
Skattamál verði líklega „þeirra mesta klemma“
Víkingar komnir yfir 800 milljónir í greiðslur
Lát hjóna í Neskaupstað: Ákæra gefin út
Fyrsti blaðamannafundurinn í heild sinni
Ný ríkisstjórn kynnt á morgun
Beint: Ný ríkisstjórn tekin við völdum
