Stóriðja og stjórnarmyndun

Eftir Gunnar Pál Baldvinsson gunnarpall@mbl.is
Nú þegar hafnar eru formlegar stjórnarmyndunarviðræður á milli Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar velta margir fyrir sér hvernig flokkarnir nái að samræma afstöðu sína í stóriðjumálum, sem mikið voru rædd í kosningabaráttunni. Þá gagnrýndi Samfylkingin stjórnarflokkana fyrir stefnu sína í uppbyggingu stóriðju, sem þeir vísuðu báðir algjörlega á bug.

Engu að síður má spyrja hvort afstaða flokkanna hafi ekki fyrst og fremst mótast af stöðu þeirra sem ríkisstjórnarflokks og stjórnarandstöðuflokks við hlið pólanna í stóriðjuumræðunni: Framsóknarflokksins og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs. Að minnsta kosti verður vart séð að stefna flokkanna í málaflokknum sé ósamrýmanleg. Bæði Samfylking og Sjálfstæðisflokkur lögðu upp með það í kosningabaráttunni að gera þyrfti heildstæðar áætlanir um það hvaða auðlindir mætti virkja og hverjar skyldi vernda. Samfylkingin gekk aftur á móti lengra í stefnu sinni "Fagra Ísland" og lagði þar til að frekari stóriðjuframkvæmdum yrði frestað þar til gerð áætlunarinnar yrði lokið. Jafnframt vildi flokkurinn að vald til að veita rannsóknar- og nýtingarleyfi vegna virkjunaráforma yrði fært úr höndum iðnaðarráðherra til Alþingis á meðan unnið yrði að gerð áætlunarinnar. Þótt Samfylkingin hafi sagt að áætlunin þjónaði því markmiði að greina hvaða náttúruauðlindir ætti að virkja vegna umhverfissjónarmiða þá hefur flokkurinn ekki síður rökstutt stefnu sína með efnahagslegum rökum. Kæla þurfi efnahagskerfið í nokkur ár til að ná stöðugleika. Hversu mörg hefur í raun aldrei komið fram en samfylkingarfólk hefur nefnt á bilinu þrjú til fimm ár í þessu samhengi.

Stuðningur við álver á Húsavík

Ljóst er að þrjár álversframkvæmdir banka að dyrum hjá íslenskum ráðamönnum um þessar mundir: Stækkun Alcan í Straumsvík, nýtt álver Alcoa við Húsavík og nýtt álver Norðuráls við Helguvík. Stækkun í Straumsvík var sú framkvæmd sem lengst var komin í ferlinu en staða hennar er óljós eftir íbúakosningu Hafnfirðinga fyrr í vor. Þingmenn bæði Samfylkingar og Sjálfstæðisflokks í Norðausturkjördæmi gáfu skýrt til kynna í kosningabaráttunni að þeir styddu byggingu álvers við Húsavík. Þar sem ekki er gert ráð fyrir að sú framkvæmd hefjist fyrr en í fyrsta lagi árið 2010 er alls ekki víst að stefna Samfylkingarinnar leiði til þess að fresta þurfi nokkrum framkvæmdum. Þingmenn flokksins sem styðja áframhaldandi stóriðju í landinu hafa því getað með heilum hug sagst styðja stefnu flokksins um seinkun um nokkur ár – hvort eð er séu nokkur ár í næstu stóriðjuframkvæmdir.