Lögreglan þyrfti sér kerfi fyrir ökklabönd

Birgir Jónasson, settur forstjóri Fangelsismálastofnunar, segir rafrænt eftirlit vannýtt á Íslandi. Slíkt kerfi er þegar í notkun þegar kemur að fullnustu refsinga, en eins og komið hefur fram er ekkert slíkt kerfi í notkun hjá lögreglu þegar kemur að framfylgd og eftirliti með nálgunarbönnum.

Birgir sér fyrir sér frekari tækifæri í fullnustukerfinu sem og fyrir lögregluna, en að þá þurfi kerfin að vera sjálfstæð frá hvor öðru.

Tilefnið er umræða um notkun ökklabanda hér á landi sem ríkissaksóknari telur afar mikilvæga hvað varðar bæði nálgunarbann og úrræði í stað gæsluvarðhalds eða farbanns.

Fangelsismálastofnun hefur notað ökklabönd sem fullnustuúrræði í síðari hluta afplánunar eftir að vist á áfangaheimilinu Vernd lýkur. Vernd hefur annast umsýsluna í kringum rafræna eftirlitið en heimilt er samkvæmt ákvæðum laga um fullnustu refsinga að gera sérstaka samniga um útvistun eins og þeir sem gerðir hafa verið við Vernd.

Frétt af mbl.is

„Afar mikilvægt“ að hrinda verkefninu í framkvæmd

Hægt að fara ýmsar leiðir

„Mér vitanlega hefur þetta ekki verið notað sem búnaður til að tryggja þvingunarráðstöfun og það er einfaldlega af þeirri ástæðu að búnaðurinn er ekki til hjá lögreglunni og ekki er búið að fjárfesta í honum. Þá er enn sem komið er engin þekking á búnaðinum.“

Er um sambærilegan búnað að ræða og þau ökklabönd sem til staðar eru í dag?

„Líklega þyrfti kerfið að vera sjálfstætt til að tryggja upplýsingaöryggi og ákveðna aðgreiningu. Aðgangsstýringar þyrftu að vera þannig úr garði gerðar að það væri á hreinu hver ætti kerfið og hver ræki það,“ segir Birgir.

Segir hann hægt að fara ýmsar leiðir því lagaákvæðið í 100. grein laga um meðferð sakamála sé töluvert opið. „Við höfum farið þessa leið að vera með ökklabönd sem eru ekki eign ríkisins heldur leigð annars staðar frá. Það er ekkert meitlað í stein í þeim efnum og töluvert af framleiðendum sem eru með þann búnað.“

Fangelsið á Hólmsheiði. Töluverð umræða hefur skapast um notkun ökklabanda hér á landi í sambandi við nálgunarbönn og í stað gæsluvarðhalds eða farbanns. mbl.is/Árni Sæberg

Spurning um peninga og umstang

Birgir segir þetta vissulega hafa komið til tals en þetta kosti peninga og það sé töluverð umsýsla í kringum svona kerfi. 

„Það þarf að taka ákvörðun um að taka búnaðinn í notkun, fjárfesta í honum og gera ráð fyrir því á fjárlögum,“ segir hann og bætir við að rafrænt eftirlit hafi reynst vel sem fullnustuúrræði.

„Mér finnst ekki ólíklegt að í framtíðinni verði það notað í auknu mæli sem fullnustuúrræði. Þetta gengur mun skemur en algjör frelsissvipting. Til framtíðar held ég að væri mjög gott að geta beitt þessu úrræði samhliða einhvers konar meðferð eða eftirfylgni. Ég held að það skili miklu meiru en að loka fólk einfaldlega inni en auðvitað veltur þetta á því hvers konar dóma um ræðir og fyrir hvers konar brot, lengd dóma o.s.frv.“

Gildishlaðna orðið stofufangelsi á við

Settur forstjóri Fangelsismálastofnunar segist almennt fylgjandi því að notast í auknu mæli við rafrænt eftirlit, sérstaklega við ákveðnar kringumstæðar. 

Yrði þá um einhvers konar stofufangelsi eins og við þekkjum frá löndunum í kringum okkur?

„Já, það má kannski nota það gildishlaðna orð. Það má segja að þetta sé ákveðin tegund af því,“ segir Birgir. Telur hann einnig mikilvægt að ökklabönd séu ekki bara sett á fólk og það svo látið lönd og leið. „Ég held að það sé mikilvægt að það verði einhver stefna eða meðferðaráætlun.“

• Blogga um frétt