Innlent | Spursmál | mbl | 31.1.2025 | 9:13

Þjóðin á ekki orkuauðlindina

„Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir því að orkuauðlindin er ekki í eigu þjóðarinnar. Það er ekki þannig. Hún er í eigu landeigandans.“

Þetta bendir Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar á í viðtali á vettvangi Spursmála þar sem talið berst að mögulegum auðlindasköttum á orkufyrirtækin í landinu.

Samkeppnishæfnin í forgrunni

Hörður segir að stíga verði varlega til jarðar í þeim efnum, enda megi slík skattheimta ekki koma niður á samkeppnishæfni Íslands þegar kemur að sölu raforku. Málið sé ekki síst flókið fyrir þá staðreynd að hér er í boði svokölluð strönduð raforka, hún verður ekki flutt í sínu upprunalega formi úr landi.

Frétt af mbl.is

Verður ekki í hópi með þeim sem káluðu geirfuglinum

Orðaskiptin um þetta má sjá í spilaranum hér að ofan en þau eru einnig rakin í textanum hér að neðan.

Ríkið eignast margar auðlindir

„Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir því að orkuauðlindin er ekki í eigu þjóðarinnar. Það er ekki þannig. Hún er í eigu landeigandans. Og landeigendur eiga mjög ríkan rétt og aftur á móti eru opinberir aðilar, sérstaklega í gegnum þjóðlendulögin, eigendur að stóru landssvæði og þannig eignast þar auðlindaréttinn og svo var það Einar Benediktsson sem snemma á síðustu öld tryggði sér mikið af réttindum sem fóru síðan yfir til ríkisins. En í grunninn er þetta einkaréttarleg eign. Þannig að ég held að menn eigi ekki að fara þá leið, ef það vill að þjóðin fái einhverja auðlindarentu að þá sé óskynsamlegt að gera það gegnum eignarhaldið. Það er hægt að gera það gegnum eignarhaldið á fyrirtækjunum en það er einnig hægt að gera það með orkusköttum. Ef aðilar vilja. Nú eru nærsamfélögin að gera tilkall sem við höfum alveg skilning á, til jákvæðari afleiðinga og það er kannski sérstaklega að það sé sanngjarnari skipting. Eins og til dæmis í Hvammsvirkjun þá fær Rangárþing ytra háar upphæðir á hverju ári, 80-100 milljónir í fasteignagjöld en Skeiða- og Gnúpverjahreppur fær ekki neitt.“

Frétt af mbl.is

Gagnrýnir starfsmenn Orkuveitu Reykjavíkur harðlega

Og það skýrir hinn miklu breiðari stuðning í Rangárþingi en...

„Þetta er bara ósanngjarnt. Og það þarf að breyta þessu og tryggja meiri ávinning þó að ávinningurinn sé nú þegar mikill að þá held ég að einhver skattheimtuleið sé skynsöm leið, þó að það megi ekki fara í of, því þetta fer allt út í raforkuverðið og það er krefjandi fyrir okkur að vera samkeppnishæf á þessum alþjóðlega markaði sem við störfum. Það er umræða sem er mjög villandi hér á Íslandi að það sé endalaus eftirspurn eftir orku á Íslandi. Það er algjörlega háð verðinu.“

Orkuverðið samkeppnishæft en ekki lágt

Og verðið hér er ekki úr korti lágt eins og sumir halda fram?

„Nei, eins og sést í afkomu Landsvirkjunar þá erum við búin að endursemja við flesta okkar viðskiptavini og þeir eru að borga sambærilegt og annarsstaðar og við eigum að stefna að því. En svo eru bara miklar niðurgreiðslur oft annarsstaðar þannig að við þurfum að tryggja samkeppnishæfni okkar því við erum að selja svokallaða strandaða orku. Og það er bara mjög flókin staða, það er mjög töff eins og ég segi oft að selja þesa orku. Það er ekki auðvelt. Og við verðum að halda vel á okkar spöðum, við verðum að tryggja samkeppnishæfni okkar og lykilatriðið þar er að við förum í hagkvæma virkjanakosti og hagkvæmir virkjanakostir á Íslandi eru vatnsafl, jarðvarmi og vindur á landi á hagkvæmum stöðum. Allt tal um sólarorku, vind á hafi, sjávarfallavirkjanir verður ekki framkvæmanlegt og verður sennilega aldrei samkeppnishæft. Það eru bara þessar aðstæður á landi. Við verðum aldrei samkeppnishæf í sólarorku. Það er bara 50% minni nýtni sólarorkusella en í Evrópu.“

Frétt af mbl.is

Allt landeldi í uppnámi

Það þarf ekki annað en að líta út um gluggann til að skilja það.

„Við megum ekki missa umræðuna, sólarorka í sumarbústöðum, svona remote, getur alveg passað, til þess að þjónusta þennan almenna markað. Við verðum að horfa á hagkvæmnina, og gera þetta hagkvæmt til þess að vera samkeppnishæf þá er þetta einhver styrkasta stoðin í íslenska efnahagskerfinu, þetta er súrefni fyrir atvinnugreinar framtíðarinnar.“

Viðtalið við Hörð má sjá og heyra í heild sinni í spilaranum hér að neðan: