Ár hvert hljóta frjáls félagasamtök milljarða króna í styrki frá ráðuneytum og ríkisstofnunum. Lítið gagnsæi ríkir um umfang þessara styrkja, til hverra þeir eru veittir og á hvaða grundvelli að mati Viðskiptaráðs sem leggur til þrjár leiðir til að auka gagnsæi og aðhald með þessum styrkveitingum.
Þetta kemur fram í nýrri greiningu frá ráðinu sem ber heitið: Styrkir til félagasamtaka: hið nýja skúffufé?
Stjórnvöld hafa nú birt sundurliðun á styrkjum til frjálsra félagasamtaka í kjölfar fyrirspurnar frá Berglindi Ósk Guðmundsdóttur, alþingismanni. Í svörum við fyrirspurninni kemur fram að styrkir ráðuneyta og ríkisstofnana til frjálsra félagasamtaka námu 2,5 milljörðum króna árið 2023.
Í greiningunni segir að þegar styrkirnir eru skoðaðir eftir ráðuneyti sjáist að utanríkisráðuneytið vegur þar þyngst, en það veitti 962 milljónum króna í 34 styrki til frjálsra félagasamtaka. Þar á eftir kemur félags- og vinnumarkaðsráðuneytið, sem veitti alls 703 milljónum í 77 slíka styrki. Menningar- og viðskiptaráðuneytið var það þriðja umfangsmesta, en það veitti 513 milljónum í 48 styrki.
Fram kemur að einungis í tilfelli utanríkisráðuneytisins er meirihluta styrkjanna getið í sérstöku fylgiriti fjárlaga um styrktar- og samstarfssamninga. Meirihluti styrkja annarra ráðuneyta virðist því veittur án samninga sem lágu fyrir við fjárlagagerð að því er fram kemur í greiningunni.