Dómur EFTA-dómstólsins ekki aðfararhæfur hér

Öll rök hníga að því að íslenska ríkið yrði sýknað af kröfum Breta og Hollendinga, sæktu þjóðirnar skaðabætur vegna Icesave-málsins fyrir íslenskum dómstólum, að mati Reimars Péturssonar hæstaréttarlögmanns.

„Eftir því sem ég hef kynnt mér málið sýnist mér það vera augljós niðurstaða. Þetta segi ég þó auðvitað með þeim fyrirvara að aldrei er hægt að segja fyrir um niðurstöðuna með vissu. Því má hins vegar ekki gleyma að ef ríkið yrði dæmt hafa gerst brotlegt við þjóðarrétt eru þröng skilyrði um það hvenær einstaklingur – og Bretar og Hollendingar eru í þessu máli í skóm einstaklinga sem áttu innistæður í Landsbankanum – getur krafist skaðabóta fyrir brot á þjóðarrétti. Slíkum rétti er afskaplega erfitt að ná fram,“ segir Reimar.

Ekki aðfararhæfur hér

Reimar segir að kæmi til þess að EFTA-dómstóllinn kvæði upp dóm í Icesave-málinu yrði sá dómur ekki aðfararhæfur hér á landi. Bretar og Hollendingar yrðu að hefja mál frá grunni með því að höfða skaðabótamál fyrir íslenskum dómstólum. „Ef niðurstaða EFTA-dómstólsins yrði í takti við niðurstöðu Eftirlitsstofnunar EFTA myndi hún aðeins segja að Ísland hefði brotið gegn ákvæðum EES-samningsins með því að búa ekki til kerfi sem tryggði greiðslur til breskra og hollenskra innistæðueigenda í samræmi við tilskipanir Evrópusambandsins,“ segir Reimar.

Hann segir að einungis yrði um að ræða viðurkenningu á réttarbroti, sem fæli ekki í sér neitt um afleiðingar þess. „En þá hefðu Bretar og Hollendingar það úrræði að höfða skaðabótamál fyrir íslenskum dómstólum,“ segir Reimar. Þetta er í samræmi við álitsgerð sem Stefán Már Stefánsson prófessor, Benedikt Bogason héraðsdómari og dósent, Dóra Guðmundsdóttir aðjúnkt og Stefán Geir Þórisson hrl. skiluðu til fjárlaganefndar nú í janúar.

Viðfangsefni íslenskra dómstóla yrði, að sögn Reimars, í fyrsta lagi að meta það, ef skuldbindingin reynist vera á ábyrgð ríkisins, hvert efni hennar væri. „Verður hún virk þegar Tryggingasjóðurinn borgar ekki, einskonar sjálfskuldarábyrgð, eða verður hún virk þegar búið er að gera upp Tryggingasjóðinn og í ljós kemur að hann getur ekki staðið undir greiðslunum? Venjulega hefur verið litið svo á að ábyrgðir sem þessar verði ekki virkar fyrr en ljóst er með greiðslugetu aðalskuldarans. Felur þessi ábyrgð í sér rétt til vaxta? Íslensk lög eru þannig að ef hvergi er tekið neitt fram um ábyrgð, heldur einungis tiltekin ábyrgðarfjárhæð, þá er almennt ekki talinn vera réttur til vaxta,“ segir hann. „Þess eru dæmi að íslenskir dómarar hafi túlkað lög um vexti og verðtryggingu þannig að t.a.m. vextir séu einungis greiddir frá dómsuppkvaðningu,“ segir Reimar.

Fyrnist í október 2012

Þá nefnir Reimar að ekki megi gleyma því að ákveðnar fyrningarreglur séu í gildi, en málshöfðun fyrir EFTA-dómstólnum rjúfi ekki fyrningu. Samkvæmt lögum um fyrningu kröfuréttinda er almennur fyrningarfrestur kröfuréttinda fjögur ár. Því má gera ráð fyrir því að í október 2012 kunni að verða litið svo á að kröfur vegna falls bankanna byrji að fyrnast, meðal annarra krafa Breta og Hollendinga vegna fjárútláta þeirra sem um er deilt í Icesave-málinu.