Fela hvað hlutirnir kosta í raun

Finnur Árnason, forstjóri Haga, gagnrýnir aragrúa gjalda sem lagður er á neysluvörur almennings og segir að með þessu séu stjórnvöld að fela hvað hlutirnir kosta í raun og veru. Þetta kemur fram í viðtali við Finn í riti Samtaka atvinnulífsins um atvinnumál á Íslandi.

„Með álagningu vörugjalda, verðtolla, magntolla og umbúðagjalda auk virðisaukaskatts eru stjórnvöld að fela hvað hlutirnir kosta í raun og jafnframt að skekkja samkeppnisstöðu bæði innanlands og á milli landa. Fyrirkomulagið ruglar verðvitund neytenda. Nær væri að fella öll þessi gjöld niður og taka upp eitt þrep í virðisaukaskatti. Hið opinbera á ekki að vera með margþrepa og flókna gjaldtöku, heldur taka skatt sinn á einu stigi. Þá yrði verðmyndun réttlát bæði milli vöruflokka og innan þeirra. Kerfið yrði einfaldara. Verðmyndun yrði gegnsæ og neytendur ættu auðveldara með að átta sig á hvað hlutirnir kosta,“ segir Finnur í ritinu.

Fyrirtæki Haga eru öll rekin sem sjálfstæð fyrirtæki og hafa ólík rekstrarform og ólíka menningu. Meginstarfsemi Haga er á sviði matvöru en innan þess eru tvær af stærstu verslunarkeðjum landsins, Bónus og Hagkaup, svo og stoðstarfsemi á sviði innkaupa og dreifingar. Auk þess starfrækja Hagar sérvörusvið innan Hagkaups og fjölmargar sérvöruverslanir með þekktum lífsstíls- og tískuvörumerkjum.Hjá Högum starfa um 2.400 manns í um 1.200 störfum.

Fólk meðvitaðra um hvað það lætur ofan í sig

Finnur segir að neyslustýring með mismunandi opinberum gjöldum virki ekki. „Matseðill heimila er gjörbreyttur frá því fyrir 10-15 árum. Það er að verða stórkostleg neyslubreyting og heilsubylting. Fólk er meðvitað um hollustu matvöru og hugsar um innihald vörunnar. Neysla saltaðrar vöru og unninnar kjötvöru hefur dregist saman. Bjúgu og saltkjöt eru á útleið. En það hefur orðið mikil aukning í sölu grænmetis og ávaxta. Sala hefur einnig aukist mikið á lífrænum vörum og öðrum drykkjarvörum en sykruðum gosdrykkjum.

Hagar hafa boðið upp á hollustufæði í svokallaðri Himneskri línu í samstarfi við Sollu á Gló. Þetta er sú vörulína þar sem salan eykst hraðast. Með auknu framboði hefur verðbilið milli lífrænnar vöru og annarrar hliðstæðrar matvöru minnkað. Á árunum 2002-2006 var lífræn vara 40- 60% dýrari en aðrar vörur sömu tegundar, en nú er verðbilið mun minna,”segir Finnur.

Auka ætti innflutning á landbúnaðarvörum

Hægt væri að lækka vöruverð á Íslandi ef aukinn innflutningur á landbúnaðarvörum yrði heimilaður, segir Finnur sem gefur lítið fyrir að það þýddi endalok landbúnaðar á Íslandi eins og iðulega er haldið fram.

„Ég tel að það sé langt í frá að landbúnaður verði lagður í rúst með auknu frelsi og meiri innflutningi. Þvert á móti mun landbúnaðurinn styrkjast,” segir Finnur og telur brýnt að auka arðsemina í matvælaframleiðslu.

„Það er afar mikilvægt að lækka verndartolla á matvæli og endurskoða framleiðslustyrki í landbúnaði. Það er eðlilegt að styrkja framleiðsluna með hliðsjón af búsetu en styrkir á grundvelli matvælaöryggis standast ekki, enda er nægur fiskur í sjónum til að brauðfæða okkur ef landið lokast gagnvart útlöndum. Við höfum takmarkaða peninga til þess að styrkja landbúnaðinn og þurfum að hugsa upp á nýtt hvernig þeim er varið. Ég tel að þeir nýtist best bændum í dreifðum byggðum, til sauðfjárræktar og mjólkurframleiðslu. Aðrir eiga ekki að njóta styrkja,“ segir Finnur í viðtali við ritið Fleiri störf - Betri störf.