Með 18 þúsund milljarða undir kodda

Íbúar bæði Argentínu og Þýskalands hafa í gegnum árin þurft að búa við þráláta óðaverðbólgu vegna pólitískrar óstjórnar í peningamálum. Efnahagsstaða ríkjanna er þó nokkuð ólík í dag því að á meðan Þjóðverjar hafa bætt ráð sitt - og komist á réttan kjöl - blasir enn eitt greiðsluþrotið við argentínska ríkinu.

Erfitt er að segja fyrir um hvernig úrslitaleikur liðanna í HM í knattspyrnu í Brasilíu fari í kvöld. En ef keppt væri í efnahagsmálum, ef svo má segja, væri þýska stálið mun sigurstranglegra.

Sérfræðingar VÍB, eignastýringarþjónustu Íslandsbanka, hafa fylgst náið með öllu því sem tengist peninga- og efnahagsmálum á HM undanfarinn mánuð. Einn þeirra, Gísli Halldórsson, ákvað í tilefni dagsins að varpa frekara ljósi á hagsögu ríkjanna, sem er fyrir margra hluta sakir ansi merkileg.

Gísli bendir til að mynda á að hagsaga Argentínu sé ansi mögnuð. Þannig hafi til dæmis myndast hefð fyrir því, síðastliðna áratugi, að argentínska ríkið fari í greiðsluþrot á um það bil tíu ára fresti. Eitt slíkt sé jafnframt yfirvofandi núna.

Frá byrjun árs 2012 hefur bandaríski dollarinn styrkst um 90% gagnvart argentínska pesónum, og krónan enn fremur um 102%, og segir Gísli einnig að frá því árið 1969 hafi alls þrettán núll verið tekin af pesóanum. „Það er þó ekki nóg að skoða hið opinbera gengi en í landinu er einn af stærstu svörtu gjaldeyrismörkuðum heims. Svo stór er markaðurinn að dagblöð birta gengi hans daglega,“ segir Gísli og bætir við að einnig megi fylgjast með verðsveiflum á markaðinum í rauntíma á fjölda vefsíðna á netinu.

Geyma spariféð undir koddanum 

Verðmyndunin sé virk líkt og á hefðbundnum fjármagnsmörkuðum. Eins og sakir standa kostar hver dollari um tólf pesóa á svarta gjaldeyrismarkaðinum en hins vegar átta á opinbera genginu. Mismunurinn er því um 50%.

Gísli bendir á að til samanburðar sé hægt að skoða gengi krónunnar gagnvart evru annars vegar á gjaldeyrismarkaði og hins vegar í gjaldeyrisútboðum Seðlabanka Íslands. Núverandi gengi evrunnar er 155 krónur en í seinasta gjaldeyrisútboði var gengið 186 krónur. Munurinn þar er því heldur minni en í Argentínu, eða aðeins um 20%.

Íbúar Argentínu hafa lengi lifað við óðaverðbólgu, meðal annars undanfarin tvö ár. Gísli segir að stjórnvöld þar í landi hafi stundum birt mjög umdeildar verðbólgutölur sem hafi gjarnan verið þriðjungur af því sem almennt telst eðlilegt.

Þegnarnir treysti ekki stjórnmálamönnum fyrir hagstjórninni og geymi því margir hverjir spariféð undir koddanum. Þá safna sumir listaverkum og aðrir vínum. „Íbúar Argentínu hafa hins vegar verið duglegir við það að safna bandarískum dollurum. Síðastliðin fimm ár er talið að íbúarnir hafi sankað að sér rúmlega áttatíu milljörðum dollara og eiga þeir nú ríflega 160 milljarða dollara að langmestu leyti í reiðufé,“ segir Gísli.

Traust fjárfesta í lágmarki

160 milljarðar dollara jafngilda 18.240 milljörðum íslenska króna. Það eru fjárhæðir sem íbúar landsins geyma að miklu leyti heima hjá sér undir koddanum, mest allt í hundrað dollara seðlum. Gísli segir að þessi háttur einskorðist ekki bara við sjálfa þegnana, heldur sé meira að segja forsetinn, Christina Kirchner, bendlaður við mál þar sem maður frá Venezúela var gómaður á leið sinni til landsins með ferðatösku sem hafði að geyma 800 þúsund dollara.

„Þess má geta að erlendar skuldir Argentínu eru nú um 140 milljarðar dollara, sem er einmitt lægri upphæð en á að leynast undir koddum heimila í landinu,“ segir Gísli og bætir við, til að undirstrika um hversu stórar fjárhæðir sé að ræða, að talið sé að um tíundi til fimmtándi hver dollaraseðill, sem er í umferð í heiminum, sé niðurkominn í Argentínu.

En það er ekki bara nóg með að traust þegnanna á hagstjórn landsins sé afar lítið. Traustið er einnig takmarkað á meðal fjárfesta á fjármagnsmörkuðum. Árið 2012 var fjármögnunarkostnaður Argentínu til dæmis um 11%, eða rúmlega tvöfalt hærri en meðtal þróaðra hagkerfa. „Þeim hefur því sannarlega verið refsað fyrir að falla ítrekað frá skuldum sínum,“ nefnir Gísli.

Kíló af kjöti á 36 milljarða marka

Hagsaga Þýskalands er ekki síður merkileg. Eins og áður sagði hafa báðar þjóðirnir glímt við þráláta óðaverðbólgu. Gísli bendir til að mynda á að árið 1923, eftir fyrri heimsstyrjöldina, hafi kíló af kjöti í Þýskalandi kostað um 36 milljarða þýskra marka. Það var eftir þriggja ára skeið mikillar verðbólgu.

Ástandið í landinu er þó allt annað og betra í dag. „Þjóðverjar eru ein öflugasta iðnaðarþjóð heims, búa við lága verðbólgu og einhverja lægstu vexti sem fyrirfinnast í heiminum,“ segir Gísli.

Hann nefnir að þýska landsliðið hafi ollið miklum vonbrigðum á EM í knattspyrnu árið 2000, eða fyrir fjórtán árum, en þá komst liðið ekki einu sinni upp úr riðlakeppninni. „Ákveðið var að umbylta knattspyrnustarfi í landinu undir leiðsögn þýska knattspyrnusambandsins. Mikill kraftur var settur í hvatningu við knattspyrnuiðkun og öll börn sex ára og eldri fóru í gegnum sambærilega staðlaða þjálfun til að reyna greina snemma þá sem höfðu afburðarhæfileika þegar kemur að leikskilningi eða tæknilegum hluta leiksins.

Þá var settur aukinn kraftur í menntun þjálfara, í njósnaranet til að koma auga á efnilega leikmenn og fjöldi félagsliða í Þýskalandi hóf að fjárfesta að auknum mæli í unglingastarfi,“ segir Gísli.

Lykilmenn enn ungir að árum

Hann nefnir einnig að mikil áhersla hafi verið lögð á að efnilegir knattspyrnumenn fetuðu menntaveginn. „Til samanburðar telst það eðlilegt hjá efnilegum leikmönnum í Bretlandi, sem eru að nálgast tvítugsaldurinn, að þeir stundi nám í færri en tíu stundir á viku. Í Þýskalandi er hins vegar litið svo á að einungis fáeinum muni takast það að vera atvinumenn og því sé nauðsynlegt að þeir hafi góða menntun.“

Og árangurinn hefur ekki látið á sér standa. Þjóðverjar eiga nú næstflesta iðkendur í heimi og það sem meira skiptir, næstflesta iðkendur undir átján ára aldri. Landsliðinu hefur vegnað vel á alþjóðlegum mótum og þá bendir Gísli enn fremur á að leikmannahópurinn sé nokkuð ungur. Lykilmenn á borð við Mario Götze, Marco Reus, Toni Kroos, Mesut Özil og Thomas Muller séu enn ungir að árum og eigi enn fjölmörg ár eftir. Framtíðin sé svo sannarlega björt.

Sjá fyrri fréttir mbl.is um fjármál á HM:

HM í Rússlandi það dýrasta

Skammvinn sigurgleði á HM

Milljarða fjárfestingar vegna HM