Viðskipti | mbl | 26.7.2014 | 14:37 | Uppfært 22:00

Hvað gerist ef bakslag kemur í ferðaþjónustuna á næstu árum?

Kátir ferðamenn í miðbænum. mbl.is/Ómar

Fjölgun ferðamanna hér á landi hefur verið ævintýraleg síðustu ár og er gert ráð fyrir að fjöldi þeirra í ár hafi nær tvöfaldast frá árinu 2010. Þetta hefur kallað á mikla uppbyggingu í hótel- og gistibransanum og sjá má fjölmörg ný hótel spretta upp, sérstaklega í kringum miðbæ Reykjavíkur.

Ekki eru þó allir sammála um ágæti þessarar hröðu uppbyggingar og hefur verið talað um bólumyndun og offjölgun, eins og komið hefur fram á síðustu dögum í umfjöllun blaðsins. Hafa meðal annars nokkrir eigendur gistiþjónustu lýst yfir áhyggjum að á næstu árum kunni að koma til verðlækkunar vegna mikillar uppbyggingar hótela og fjölgunar íbúða í leigu til ferðamanna.

Loðdýr og myndbandaleigur

Íslendingar þekkja ágætlega til þess þegar allt fer af stað í ákveðinni grein og margir hlaupa til og stofna þar fyrirtæki. Ekki þarf að horfa lengra en til síldveiða, loðdýraræktar og myndbandaleiga til að sjá hversu heill iðnaður getur verið fallvaltur. Þegar uppgangurinn er jafn mikill og raun ber vitni í ferðaþjónustu er því eðlilegt að spyrja sig hvort farið sé of hratt og of mikil bjartsýni ríki.

Morgunblaðið ræddi við starfsmann eins viðskiptabankanna sem þekkir vel til fyrirtækjaútlána. Hann vill aðeins koma fram undir nafnleynd, en telur að huga þurfi að ákveðnum varúðarljósum. Segir hann að þrátt fyrir að vel gangi í dag og að útlitið sé bjart þurfi líka að skoða hvað gerist ef bakslag komi í greinina. Bendir hann á að innan bankageirans séu nú miklar væntingar til ferðaþjónustu og þá sérstaklega hóteluppbyggingar. Bankarnir liggja á töluverðu fé og eru með hátt eiginfjárhlutfall. Því séu þeir opnir fyrir verkefnum sem líti vel út.

Bjartsýni í spánum

Þegar verkefni eru metin segir hann að gerð sé greining þar sem bestu og verstu aðstæður séu metnar. Í dag spái greiningardeildir því að farþegum muni fjölga á komandi árum og því sé mjög sterkt að gera ráð fyrir góðri fjölgun áfram í öllum útreikningum. Segir hann að oft og tíðum sé versta sviðsmyndin óbreytt ástand, en ekki sé horft til þess ef farþegum muni fækka. Íslendingar þekkja vel þegar hlutir breytast hratt og nærtækasta dæmið er auðvitað ef kæmi til eldgoss sem gæti takmarkað mikið ferðaþjónustu yfir háannatíma.

Hann segir að miðað við hversu hátt boginn sé spenntur gæti komið til þess að bankarnir muni horfa til breytinga á lánum á næstu fimm árum, ef vöxturinn haldi ekki áfram á því góða skriði sem hann hefur verið. „Það gæti allt gengið upp, en hvað ef það gerist ekki?“ segir hann.

Síðustu ár hafa Íslendingar getað búið við nokkuð stöðugt gengi krónunnar í skjóli hafta, en hann spyr hvað gerist ef krónan fari að styrkjast, eins og margir væntanlega vonist til. Ef til þess kemur sé ljóst að ferðalög hingað verði ekki jafn hagstæð fyrir ferðamenn og áður og eins og sýnt hafi sig erlendis geti straumur ferðamanna breyst snögglega eftir verðlagi og tískustraumum.

„Hvort er líka betra fyrir Ísland, styrking krónunnar eða fleiri ferðamenn?“ spyr hann og bendir á að ferðaþjónustan sé oft og tíðum láglaunastétt. Erfitt sé að halda svipuðum vexti og hefur verið hér síðustu ár ef krónan fer að styrkjast mikið og Ísland komi ekki lengur upp sem áhugaverður staður og viðráðanlegur í verði.

Miða við spár um fjölgun

Þegar kemur að stórum útlánaklösum eins og ferðaþjónustu hafa viðskiptabankarnir venjulega gert eigin greiningu og sett upp fjölda sviðsmynda. Við vinnslu fréttarinnar var haft samband við bankana og þeir spurðir út í áhættumat og við hvaða spár sé stuðst þegar kemur að ferðamannafjölda.

Arion banki svaraði ekki, en svör hinna voru keimlík.

Horft er til þess mats sem greiningardeildir hafa gert, auk þess sem miðað er við spár um fjölgun ferðamanna á heimsvísu, sem er nokkuð undir spánni hér á landi. Ekki er horft á hótel sem sérstaka áhættufjárfestingu, heldur er áhættustuðull svipaður og með almennar fasteignir.