Viðskipti | mbl | 8.9.2015 | 9:59

„Hækkar verð en eykur ekki gæði“

Konditorisambands Íslands hefur ásamt öðrum fagfélögum lagst gegn breytingum á löggjöf um lögverndun iðnstarfa. Rósa Braga

Flestir vita að hérlendis þarf leyfi frá stjórnvöldum til að starfa við lækningar eða lögmennsku. Færri vita að hið sama á við um kökugerð, skrúðgarðyrkju og klæðskerasníði. Lögvernduðum atvinnugreinum hefur fjölgað verulega og í dag þarf leyfi stjórnvalda til að sinna 173 tegundum starfa á Íslandi.

Í nýrri grein Viðskiptaráðs Íslands segir að lögverndun hafi ávallt verið komið á í nafni neytendaverndar en að í reynd beri hún mörg einkenni sérhagsmunagæslu. „Í krafti lögverndunar geta þeir sem fyrir sitja hækkað verð til viðskiptavina sinna og hindrað aðgengi annarra að sömu störfum. Á sama tíma bendir reynslan ekki til þess að lögverndun leiði til bættrar þjónustu,“ segir Viðskiptaráð.

Lögverndun nær til um 60 þúsund starfa hérlendis, sem jafngildir um þriðjungi allra starfa í landinu, samkvæmt áætlun Viðskiptaráðs.

Þá eiga Íslendingar jafnframt Norðurlandamet í lögverndun en hún telst bæði víðtækari, meira íþyngjandi og yfirgripsmeiri en í grannríkjunum. Viðskiptaráð nefnir t.d. að í tilfelli sérfræðiþjónustu sé talsvert erfiðara fyrir þann sem vill hefja starf að uppfylla skilyrði leyfisskyldu hérlendis en á öðrum Norðurlöndum.

Eykur tekjur stéttarinnar

„Lögverndun hækkar verð til viðskiptavina og eykur tekjur þeirra sem fyrir eru í stéttinni en hefur engin áhrif á gæði þeirrar þjónustu sem er veitt,“ segir Viðskiptaráð.

Vísað er til þess að í samantekt á tólf rannsóknum á áhrifum lögverndunar á gæði fundu tvær þeirra jákvæð áhrif, níu rannsóknir fundu engin áhrif og ein rannsókn fann neikvæð áhrif.

Áhrif lögverndunar á gæði þjónustu eru því talin óljós. Þegar kemur að áhrifum á verð er sambandið hins vegar skýrt. Í sömu samantekt voru ellefu rannsóknir á áhrifum lögverndunar á verð skoðaðar. Niðurstaða níu þeirra var að verð væru marktækt hærri af völdum lögverndunar.

Þá var niðurstaða umfangsmikillar rannsóknar að starfsfólk í lögvernduðum greinum hefur 28% hærri tekjur en þegar störfin eru frjáls.

Viðskiptaráð segir stjórnvöld vera vanmáttug gagnvart þróuninni en tilraun til að endurskoða lögverndun iðnaðarstarfa árið 2012 rann út í sandinn í kjölfar samráðsferlis við fagfélög.

Lögðust gegn breytingum

Eftir vinnu nefndarinnar lagði hún fram hóflegar lagabreytingatillögur. Þannig var einvörðungu lagt til að lögverndun í þeim iðngreinum sem ekki hafi verið kenndar hérlendis á undanförnum árum væri afnumin. Í fyrrnefndu samráðsferli bárust 20 umsagnir fagfélaga þar sem nær allir lögðust gegn breytingum á löggjöfinni. Má þar til dæmis nefna umsögn Konditorisambands Íslands, sem lagðist alfarið gegn því að lögverndun kökugerðar yrði afnumin með vísan til að lögverndun sporni gegn fúski í greininni sem geti valdið almenningi tjóni.

„Viðskiptaráð hvetur stjórnvöld til að fylgja erlendum fordæmum og einskorða lögverndun við þær greinar þar sem hún skilar sannarlega ávinning,“ segir Viðskiptaráð. „Afnám lögverndunar í fjölmörgum atvinnugreinum myndi auka atvinnufrelsi, styðja við markmið stjórnvalda um aukna framleiðni, ýta undir nýsköpun og draga úr kostnaði fyrir bæði neytendur og fyrirtæki.“