Pistlar:

Hagvöxtur á síðasta ári var 3,1%, atvinnuleysi minnkað talsvert, útflutningur jókst verulega og aldrei hafa fleiri ferðamenn komið til landsins. Vextir náðu sögulegu lágmarki, verðbólga var lengst af lág og kaupmáttur launa hækkaði um 3,5%. Þrátt fyrir þetta telja um þrír af hverjum fjórum stjórnendum stærstu fyrirtækja landsins að aðstæður í íslensku efnahagslífi séu slæmar og fari ekki batnandi að neinu ráði á næstu misserum.

Þessi skoðun stjórnenda í atvinnulífinu virðist vera í hróplegu ósamræmi við það sem hagtölurnar segja. Skynja stjórnendur stöðuna rangt eða ná hagtölurnar ekki utan um raunverulegar aðstæður í efnahagslífinu?

Að sjálfsögðu hefur engin betri tilfinningu fyrir rekstrarumhverfi fyrirtækja en þeir sem reka þau og bera ábyrgð gagnvart eigendum þeirra. Ein skýring á þessu ósamræmi er sú staðreynd að hefðbundnar hagtölur segja ekkert til um marga þætti sem hafa veruleg áhrif á daglegan rekstur fyrirtækja. Skoðum nokkur dæmi

Pólitískar deilur um sjávarútvegsmál, erlendar fjárfestingar, rammaáætlun, ósamstaða um margvíslegar stórframkvæmd o.fl. stuðla til að mynda að mikilli vantrú á að hægt sé treysta undirstöður atvinnulífsins og horfa á fram á veginn. Þetta mæla hagtölur ekki.

Á síðasta ári voru gerðir dýrir kjarasamningar sem fela í sér miklar launahækkanir. Þetta samþykktu atvinnurekendur í þeirri trú að forsendur um auknar fjárfestingar og framkvæmdir stæðust og þannig myndaðist grundvöllur fyrir kostnaðarhækkunum. Ljóst er að vanefndir kjarasamninga eru miklar og fyrirtækin sitja uppi með kostnaðarhækkanir. Þetta mæla hagtölur ekki.

Fjárfesting er í sögulegu lágmarki í kringum 13% af landsframleiðslu. Til skamms tíma er hægt að halda uppi ágætu framleiðslustigi en til lengri tíma litið mun framleiðslugeta minnka án aukinna fjárfestinga. Ástæða er til að  óttast minnkandi framleiðslugetu í náinni framtíð vegna þessa. Þetta mæla hagtölur ekki

Þótt bankarnir séu fullir af fé leitar fjármagnið ekki þaðan ekki út í fjárfestingar. Auk þeirrar almennu óvissu sem ríkir enn í efnahagslífinu er ástæðan sú að gerðar eru miklar kröfur um hátt eigið fé banka. Þetta veldur því að bankarnir þurfa mikinn vaxtamun sem gerir lántökur mjög dýrar fyrir atvinnulífið jafnvel þótt vextir sé almennt frekar lágir. Fyrir vikið er fjárfesting minni en ella. Þetta mæla hagtölur ekki.

Gjaldeyrishöftin valda því að krónan er þokkalega stöðug en mikil óvissa um afnám hafta og fyrirkomulag peningamála í náinni framtíð valda því að fyrirtækin halda að sér höndum. Hvatinn til fjárfestinga og framsóknar er minni en ella. Þetta mæla hagtölur ekki.

Rúm Þrjú ár eru liðin frá efnahagshruni og síðan þá hafa margvíslegir skattar og gjöld hækkað ótt og títt. Það getur tekið langan tíma að full áhrif skattbreytinga komi fram. Fyrirtæki breyta framleiðslu sinni og neytendur neyslu en það tekur tíma. Fyrirtækin eru enn að fóta sig í breyttu skattaumhverfi en óhætt er að fullyrða að hækkun skatta getur aldrei orðið til þess að auka neyslu eða framleiðslu. Í alþjóðlegum samanburði eru skattar hér háir og stöðugleiki í skattkerfinu lítill. Þetta skapar óvissu sem er einn versti óvinur atvinnulífsins. Þetta mæla hagtölur ekki.

Ljóst er að margvísleg óveðurský hafa hrannast yfir mörg viðskiptalönd okkar og daglega heyrast fregnir af neyðarfundum um neyðarsjóði. Alvarleg kreppa í alþjóðahagkerfinu mun án efa hafa mikil áhrif hér á landi ef það verður raunin eins og margir óttast. Þetta mæla hagtölur ekki.

Við erum regluleg minnt á það af forsvarsmönnum ríkisstjórnarinnar hversu vel hagtölurnar líta út og að hagspárnar séu loksins að verða okkur hagfelldari - að við séum komin á beinu brautina og í öfundsverðri stöðu miðað við marga nágranna okkar. Vandinn er bara sá að hagtölurnar segja stundum lítið um það hvernig gengur að reka fyrirtæki.